تفسير الميزان جلد 4 - علامه طباطبايي رحمه الله عليه
ترجمه آيات
بيان آيات
معناى اهل مراد از اهلرسول خدا (ص )
خطاب در آيه (اذ غدوت من اهلاك ...) خطاب به عموم مؤ منين است
علت مفرد و جمع آمدن خطاب در آيات بر اساس هدف و غرض از خطاب
معناى آيه (و اذ غدوت من اءهلك ...)
بيان مراد از جمله (واللّه وليّهم ) در آيه شريفه و رد گفته يكى از مفسّرين درذيل اين جمله
توضيحى در مورد جمله (و انتم اذله ) در آيه شريفه
مصداق وعده به نصرت با ملائكه به مؤ منين در آيه اذتقول للمؤ منين الن يكفيكم ان يمدّكم ...
بحث روايتى
(درباره جنگ احد)
صف آرائى لشكر اسلام و كفر در جنگ احد
هند جگرخوار و عمل وحشيانه او
نداى آسمانى لا فتى الا على لا سيف الا ذولفقار
تقدير و بررسى مضمون روايت مزبور
روايتى ديگر در داستان جنگ احد
اقسام آياتى كه پيرامون جنگ احد نازل گشته است
سوره آل عمران ، آيات 130 - 138
ترجمه آيات
بيان آيات
قرآن در تعليمش علم و عمل را قرين هم مى داند
يكى از شيوه هاى تعليماتى قرآن مجيد
توضيحى در مورد (احسان ) و (محسنين )
نكاتى كه از آيه شريفه (والذين اذا فعلوا...) درباره استغفار و توبه استفادهمى شود
بحث روايتى
(در ذيل آيات گذشته )
روايتى در ذيل (جنة عرضها السموات و الارض ) و جواب به سؤال درباره مكان و موضع جهنم
معناى فرمايش پيامبر (ص ) و توضيحى پيرامون اختلاف معانى دنيوى و اخروى
(و الكاظمين الغيظ...) و كرامتى از امام سجاد (ع )
رواياتى در ارتباط با (و الذين اذا فعلوا فاحشة ...)
رواياتى درباره مغفرت خداوند و توبه و استغفار از گناهان
سوره آل عمران ، آيات 148 - 139
ترجمه آيات
بيان آيات
معناى (يوم ) و مراد از مداوله ايام بين مردم
علم خداى سبحان به اشياء به معناى خلق و ايجاد آنها است
حكمت ها و مصالح در مداوله ايام بين الناس (دست به دست شدن روزگار)
آيا گمان كرديد امتحان نشده و آزمايش نديده به بهشت در خواهيد آمد؟!
گفتارى در امتحان و حقيقت آن
اشاره اى به مساءله هدايت
كمال نوع بشر در گرو يك سلسله افعال اختيارى و ارادى است
سه قوه اصلى كه در قرآن كريم درباره موجودات اثبات شده است
فرق بين امتحان الهى و امتحانهاى معمول نزد انسانها
امتحان الهى سنتى است كه تمامى افراد انسان راشامل مى شود
معناى تمحيص مؤ منين و محق كافرين بر اثر امتحانات و ابتلائات
معناى جمله (انقلبتم على اعقابكم )
حاصل معناى آيه (و ما محمد الا رسول
حقيقت شكر و مراد از (شاكرين )
شكر تمام نمى شود مگر با اخلاص
تعريض به كسانى كه مى گفتند: اگر كشتگان احد به جنگ نمى رفتند نمىمردند
معناى (ربيّون و وجه حكايت قول و فعل آنان در آيه شريفه
سوره آل عمران ، آيات 155 - 149
ترجمه آيات
بيان آيات
مرعوب گشتن دشمنان رسول الله (ص ) از خصائص آن نبى گرامى است
معناى (اءمنة ) و (نعاس ) و احاطه شدن طائفهاى از مسلمانان آندو در جنگ احد
به فكر جان خود بودن و ديد جاهليت داشتن ؛ اوصاف فراريان از جنگ احد
ردّ توهّم باطلبرخى كه پنداشته اند دين خلق هرگز شكست نمى خورد
سنت اسباب و مسببات ، عام است و امر نبوت و دعوت ، از آن مستثنا نيست
جواب كسانى كه به كشته شدن مسلمانها در جنگ احد اعتراض داشتند
سخنان عجيب برخى مفسرّين در تفسير اين آيه
هر يك از گناهان ، آدمى را به سوى گناه ديگرى مى كشاند
خداوند حليم فراريان از جنگ را مورد عفو خود قرار مى دهد
عفو و مغفرت در قرآن به چه معنا است ؟
شرك مرگ ، و معصيت ظلم است و مغفرت ازاله مرگ و ظلمت مى باشد
سوره آل عمران ، آيات 156- 164
ترجمه آيات
بيان آيات
چكيده سخن در مضمون آيات 164 - 156 سورهآل عمران
نهى مؤ منين از هماهنگ شدن با كفار درباره شهداى جنگ احد
وجه التفات خطاب از مسلمين به پيامبر (ص ) در آيه شريفه
دستور الهى به پيامبر (ص ) مبنى بر گذشت از مردم و مشورت با آنهاشامل احكام الهى نمى شود
تنزيه ساحت رسول خدا (ص ) از بديها واعمال زشت
سوره آل عمران ، آيات 171- 165
ترجمه آيات
بيان آيات
دلالت آيه بر اينكه انسان بهد از مردن تاقبل از قيامت زنده و باقى است
معناى لطيف جمله (الّا خوف عليهم و لا هم يحزنون )
سوره آل عمران ، آيات 157- 172
ترجمه آيات
بيان آيات
نمونه اى از مراقب عجيب قرآن در بيانات خود
سرّ اينكه گفتار منافقين ايمان مؤ منين را بيشتر كرد
بحثى پيرامون توكل
بحث روايتى
(در ذيل آيات مربوط به جنگ احد)
رواياتى در ذيل آيه (و ما محمد الا رسول قد خلت ...) و شايعه كشته شدن پيامبر درجنگ احد
روايتى در ذيل (ان الذين تولوا منكم ...) و فرار بعضى مسلمين در جنگ احد
رواياتى درباره مشورت ، در ذيل (و شاورهم فى الامر)
رواياتى در ذيل (و ما كان لنبى ان يغلّ...) و آيه (و منيغلل ...)
رواياتى در ذيل (او لما اصابتكم مصيبة ...) و كشته شدن مسلمانان در جنگ احد
رواياتى درباره شاءن نزول آيه كريمه (و لاتحسبن الّذين قتلوا...)
ائمه اطهار (ع ) روايات مرغ را انكار كرده اند
رواياتى در ذيل(الذين استجابوا لله و الرسول ...) و داستان (غزوه جيش سويق )
دخالت آراء شخصى راويان و تاءثير اختلاف مذاهب درنقل روايات اسباب نزول
بحث تاريخى
(فهرست اسامى شهداى جنگ احد)
سوره آل عمران ، آيات 176 - 180
ترجمه آيات
بيان آيات
گر جمله كائنات كافر گردند بر دامن كبرياش ننشيند گرد
از آزمايش و ابتلا جهت تكميل نفوس مفرى نيست
هشدار به بخيلان ، كه اموال خود را انفاق نمى كنند و ملامت و مذمت آنها
بحث روايتى
(آيا مرگ براى كافر خير است ؟)
سوره آل عمران آيات 189 - 181
ترجمه آيات
بيان آيات
سخن يهود كه گفتند: خداى شما فقير است و ما توانگريم
يك استدلال بر وجود عالم برزخ
بحث روايتى
سوره آل عمران ، آيات 1 - 190
ترجمه آيات
بيان آيات
پاره اى از اوصاف مؤ منان
استعمال كلمه هجرت در دورى گزيدن از گناه
كامروايى و بهروزى كفّار فريبتان ندهد
بحثى فلسفى و يك مقايسه
(بين مقام زن در اسلام و در آئين هاى ديگر)
بحث روايتى
(درباره تفكر در خلق خدا و شاءن نزول آيات گذشته )
سوره آل عمران ، آيه 200
ترجمه آيه
بيان آيه
گفتارى پيرامون مرابطه در جامعه اسلامى
1 - انسان و اجتماع
2 - انسان و رشد و نمو او در اجتماع
اولين بارى كه بشر متوجه منافع و مصالح اجتماع شد زمان بعثت اولين پيامبر الهىبود
3- اسلام و عنايتش به امر اجتماع
4- رابطه اى كه اسلام بين فرد و اجتماعقائل است در هيچ دينى و ملتى سابقه ندارد
هويت و شخصيت مستقل براى اجتماع در اسلام
علت اهتمام شديد اسلام به شاءن اجتماع
5 - آيا سنت اجتماعى اسلام ضمانت بقا و اجرا دارد؟
شبهه اى كه دل غربزدگان را به خود مشغول داشته
صرف عدم انطباق يك سنت با وضع حاضر انسانهادليل بر بطلان و فساد آن سنّت نيست
اسلام صلاحيت خود را براى هدايت مجتمع انسانى به سوى سعادت ثابت كرده است
شعار اسلام (پيروى از حق ) و شعار تمدن عربى (پيروى از اكثريت ) مىباشد
تسليم اكثر مردم در برابر لذائذ مادى موجب دورى آنها از حق و پذيرش سنت هاىاحساسى است
پيروى از اكثريت در نظام طبيعت باعث بطلان حكمعقل به وجوب پيروى از حق نمى شود
حق و حق بودن ملازمه اى با راءى اكثريت ندارد
تمدن غرب و و پيشرفت صنعتى آن از نظر اسلام سعادت محسوب نمى شود
بيان يك مثال براى درك روشنتر يك مطلب
تمدن يا توحش غربى !
6- اجتماع اسلامى به چه چيز تكون يافته و زندگى مى كند؟
سه مطلب از بيانات گذشته
هدف و وجه مشترك قانونگزارى در دنياى امروز بهره بردارى از مزاياى حيات مادىاست
عدم ضمانت اجراى قوانين موضوعه در تمدن حاضر و ضمانت اجراى قوانين اسلام
اخلاق و فضائل اخلاقى در تمدن غربى جايى ندارد
عواملى مانند (وطن دوستى ) و (نوع دوستى ) و (مدح و تمجيد طلبى ) سببيتاخلاقى ندارد
7- انگيزه هاى عقلانى ، غير انگيزه احساس است .
8- معناى پاداش خواستن از خدا و اعراض از غير خدا چيست ؟
9- حريت در اسلام به چه معنا است ؟
10- در مجتمع اسلامى راه بسوى تحول وتكامل چيست ؟
11- آيا اسلام با همين احكام و شرايعى كه دارد مى تواند انسان عصر حاضر رابه سعادتش برساند؟
12 - رهبر جامعه اسلامى چه كسى است و چگونه روشى دارد؟
تفاوتهاى حكومت اسلامى با نظامهاى حكومتى ديگر
13 - حد و مرز كشور اسلامى مرز جغرافيائى و طبيعى و يا اصطلاحى نيستبلكه اعتقاد است .
14- اسلام تمامى شؤ ونش اجتماعى است اساس دين متكى بر حفظ معارف الهىاست و در عين حال به مردم آزادى در طرز تفكر داده است .
15 - سرانجام دين حق بر همه دنيا غالب خواهد شد
بحث روايتى
(در ذيل آيه شريفه : (يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا...) )
سوره نساء، آيه يك
ترجمه آيه
بيان آيه
مراد از نفس واحده و زوج او كه انسان از آن آفريده شده است
معناى كلمه زوج و جمله (و خلق منها زوجها)
كل بشر از آدم و حوا نشاءت گرفته اند
ازدواج فرزندان بلافصل آدم بين برادران و خواهران بوده
گفتار مفسرين در نقش تركيبى (الارحام ) در آيه و بررسى نظر آنان
وجه اطلاق (رحم ) بر خويشاوندان
معناى (رقيب ) و تعليل امر به تقوا به اين صفت خداوند
گفتارى در عمر صنف انسان و انسانهاى اوليه
گفتارى پيرامون منتهى شدن نسل حاضر به آدم و حوا و رد شبهاتى در اين مورد
آدم مذكور در آيات قرآنى آدم نوعى نيست
انسان نوعى است مستقل نه تحول يافته از نوعى ديگر (نظير ميمون )
گفتارى در كيفيت تناسل طبقه دوم از انسان
(فرزندان بلافصل آدم - ع - )
بحث روايتى
(درباره خلقت آدم ، صله رحم و...)
رواياتى در ذيل (و اتّقوا اللّه الذى تسائلون به و الارحام )
روايتى از اميرالمؤ منين (ع ) درباره ارحام و گفتارى پيرامون رحم و توضيح حديث
حديثى از امام صادق (ع ) درباره ترحم و تاءثير نزديكى به آن در فرو نشاندنخشم
سوره نساء، آيات 2 - 6
ترجمه آيات
بيان آيات
گفتارى پيرامون جاهليت اولى
اما وضع حكومت در ميان عرب :
وضع اقوام و ملل ديگر در دوران جاهليت
دعوت اسلامى چگونه ظاهر گرديد؟
دعوت اسلامى بر مبناى (حق صريح ) است و نمى تواند با مقدمات ووسائل باطل به هدف برسد
تدريجى بودن دعوت اسلام و نزول آيات قرآنى با ترتيبى هدفمند
تشريع حكم حرمت شرب خمر نمونه بارز بيان تدريجى احكام عملى
رعايت تدريج در دعوت از حيث انتخاب مدعوين
دعوت تدريجى رسول خدا (ص ) اسلام كه با دعوت از قوم و عشيره خود آغاز شد
ادعاى چند طايفه مبنى بر اين كه اسلام دين شمشير و زور است و پاسخ بدانها
گفتار مرحوم كاشف الغطا در اين زمينه
هشدار قرآن به مسلمانان از عواقب وخيم تصرف دراموال ايتام
گفتار مفسرين در معناى آيه مورد بحث
معيار اسلام در مورد تعدد ازواج براى مردان
حكم وجوب دادن مهريه به زنان يك حكم تاءسيسى نيست
مقصود از سفها در آيه شريفه سفيهان از ايتام است
دلالت آيه شريفه در حكم عمومى رعايت اقتصاد و حدوسط در ارتزاق
اموال دنيا به همه مردم تعلق دارد
در تصرفات مالى علاوه بر بلوغ ، رشد متصرف نيز شرط است
معناى (اسراف ) و (بدار) و بيان دو قسم تصرف ممنوع درمال يتيم
تحويل دادن مال يتيم به او توسط ولىّ بايد در حضور شاهد باشد
بيان شيواى تمام مسائل ولايت در ضمن دو آيه
بحث روايتى (در ذيل آيات گذشته )
غيرت يكى از فضايل اخلاقى است
نسخه شفابخش اميرالمؤ منين (ع ) درباره درد شكم
رواياتى در زيل آيه (و لاتؤ تو السفها اموالكم )
رواياتى در ذيل (و من كان فقيرا فلياءكل بالمعروف )
بحثى علمى در چند فصل
1- نكاح و ازدواج يكى از هدفهاى طبيعت است :
آزاديهاى جنسى برخلاف سنت طبيعت است
فكر و رؤ يت نمى تواند آثار شوم نامبرده را از بين ببرد
بدون فضايل نفسانى زندگى اجتماعى بشر از هم مى پاشد
2- اسلام مردان را بر زنان استيلا داده است :
3- مساءله تعدد زوجات :
چهار اشكال بر حكم (جواز تعدد زوجات ) و پاسخ بدانها
پاسخ اشكال دوم به مسئله تعدد زوجات
طبيعت و خلقت به مردان اجازه داده تا از ازدواج با يك زن فراتر رود
پاسخ به اشكال سوم
پاسخ اشال چهارم بر مسئله تعدد زوجات
قويترين دليل مخالفين غربى در ردّ قانون نقد زوجات
پاسخ آنها: اشكال متوجه مسلمانان است نه اسلام !
عدم جريان صحيح يك قانون در جامعه اى ، الزاما به معناى بطلان و فساد آن قانوننيست
خلط دانشمندان بين طبيعت حكم (صالح ) و (مصلح ) و حكم بين (فاسد) و (مفسد)
نظامهاى دموكراتيك و كمونيستى هم نتوانسته اند موجوديت خود را حفظ كنند
چكيده سخن از مطالبى كه گذشت
بحث علمى ديگر (مربوط به تعدد زوجاترسول الله (ص ) )
ازدواجهاى پيامبر (ص ) هر كدام جهت هدف و غرض خاص انجام گرفته است
سوره نساء، آيات 10 - 7
ترجمه آيات .
بيان آيات
تاءسيس قانون كلى ارث و زمينه سازى براى تشريع حكم وراثت
دو جهت در آيه ارث مورد استدلال است : عام بودن آن ، عدمعول در فرائض
آنچه بر سر ايتام مى آوريد عاقبت بر سر ايتام خود خواهد آمد
گفتارى پيرامون عمل و عكس العمل
(رابطه بين عمل انسان و حوادث خارجيه
انجام هر عملى نسبت به ديگران به معنى پسنديدن آنعمل براى خود است
بحث روايتى
(ذيل آيات 9 - 7 سوره نساء)
رواياتى در ذيل آيه (وليخش الّذين لوتركوا خلفهم ...)
سوره نساء، آيات 14 - 11
ترجمه آيات
بيان آيات
نكات و ظرايف جمله (للذكر مثل حظّ الانثيين )
اشاره به انطباق حكم ارث در اسلام با احكام تكوينى و خارجى
بيان سهام طبقه اول ورثه
در مساءله ارث بين رسول خدا (ص ) و سايرين فرقى نيست
معناى كلاله
سخنى پيرامون ارث به وجهى كلى
(چهار بحث كلى مستفاد از آيات ارث )
چرا سهام مردان دوبرابر زنان در نظر گرفته شده است ؟
تساوى مرد و زن يا برترى مردان ؟!
بحث روايتى
(رواياتى در مورد شاءن نزولآيات ارث ، عول و تعصيب ...)
اولين كسى كه در باب ارث (عول ) را سنت كرد عمر بود
گفتار ابن عباس درباره مسئله ارث و فتواى او درباره(عول )
دو روايت از كتاب كافى
توضيحى در خصوص كمبود آمدن سهام ورثه و چگونگى تصميم باقيمانده
رواياتى در ارتباط با (كلاله )
بحث علمى در هشت فصل
1- ارث بردن از چه تاريخى آغاز شد:
2- تحولتدريجى ارث :
3- وراثت در بين امتهاى متمدن (محروميت زنان و فرزندان صغير از ارث )
4- در چنين جوى اسلام چه كرد؟
5- وضع زنان و ايتام قبل از اسلام ، و وضع آنان در اسلام (با اشاره بهشخصيت زن از نظر اسلام )
عقب ماندگى زنان در مسئله حكومت و دفاع مستند به اتفاق و تصادف نيست
6- قوانين ارث در عصر جديد:
7- يك مقايسه بين اين سنتها:
8- وصيت در اسلام و در ساير سنتها:
آيات 16 و 15 نساء
(درباره زنان و مرد زناكار)
ترجمه آيات
بيان آيات
حكم حبس ابد براى زنان و نسخ آن با آيه تازيانه
اشاره به اقوال ديگر درباره دو آيه مورد بحث
بحث روايتى
سوره نساء، آيات 17 و 18
ترجمه آيات
بيان آيات
توبه بندگان بين دو توبه خداى سبحان واقع است
معصيت جهالت است
مبادرت و شتاب به توبه ، شرط پذيرش آن است
توبه اين دسته پذيرفته نمى شود
گفتارى پيرامون توبه
توبه نيازمند عنايت و توفيق الهى است
توبه درباره بعضى از بندگان مقرب خدا نيز مصداق مى يابد (توبه عمومى خداىسبحان )
خلاصه آنچه تاكنون درباره توبه گفته شد
سخن عجيبى كه درباره توبه فرعون گفته شده است
بيان يك توهم و رد آن
توبه ، يگانه درمان نوميدى و ياءس است
توبه حقيقى با جراءت يافتن بر گناه كارى منافات دارد
مواردى كه قابل توبه نيستند
پرهيز از گناه مقدم بر توبه است
بحث روايتى
(رواياتى درباره توبه )
حكم توبه در هنگام مرگ از لسان روايات
فرمايشات گوهربار ائمه معصومين (س ) درباره توبه و شرايط آن
سوره نساء آيات 22 - 19
ترجمه آيات
بيان آيات
بيان آيه شريفه مربوط به نهى از به ارث بردن زنان
معناى معاشرت به وجه معروف با زنان در جمله (و عاشروهنّ بالمعروف )
اختصاص بعضى طبقات و افراد به بعض مختصات ، با وحدت ريشه انسانى آنهامنافات دارد
بحث روايتى
(در ذيل آيات مربوط به ارث رفتن زن و ازدواج با زن پدر)
درماندگى عمر در برابر گفتار يك زن
سوره نساء، آيات 23 - 28
ترجمه آيات
بيان آيات
بيان آيات مربوط به ازدواجهاى ممنوع و...
محرمات سببى چه كسانى هستند؟
بحث پيرامون (فى حجوركم ) در آيه شريفه
ازدواج با زن پدر و با دو خواهر در جاهليت مرسوم بوده است .
معناى احصان و مراد از محصنات در آيه (والمحصنات من النساء...)
گفتار ديگر مفسرين درباره مراد از (الا ما ملكت ايمانكم )
استناد نادرست به جمله (غير مسافحين ) در آيه ، براى عدم جواز ازدواج موقت ، و ردّآن
آيه (فما استمتعتم ) درباره متعه است
فساد گفتار بعضى از مفسرين ك استمتاع در آيه را نكاح دانسته اند
آيه متعه نسخ نشده است نه با آيات ديگر و نه با آيات سنت
وجه اكتفا آيه به نكاح با كنيزان در مقامتنزيل دادن تكليف
وجه آوردن جمله بعضكم من بعض (همه از هم هستيد) در آيه (و من لم يستطع ...)
حد كنيزان نصف حد زنان آزاد است
هدف از تشريع احكام مربوط به نكاح
بحث روايتى
(رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به نكاح )
قضاوت اميرالمؤ منين (ع ) درباره فتواى ابن مسعود
رواياتى در ذيل آيه (والمحصنات من النساء الا ما ملكت ايمانكم )
رواياتى در ارتباط با ازدواج با كنيزان
حد بردگان نصف حد آزادگان است
بحث روايتى ديگر
(پيرامون ازدواج موقت )
اخبارى كه بر نسخ شدن حكم متعه دلالت مى كنند (از طريقاهل سنت )
روايات دال بر جواز متعه از نظر جمعى از صحابه و تابعين
اگر عمر متعه را منع نمى كرد احدى زنا نمى كرد مگر شقى ترين افراد!
داستان مرد شامى و برخورد قاطعانه عمر با در نهى از متعه !
چنانچه عمر كسى را به جرم متعه ! مى گرفت سنگسار مى كرد!!
روايات دال بر جواز متعه از نظر جمعى از صحابه و تابعين
بررسى و نقد رواياتى كه از طريق اهل سنت درباره متعهنقل شده است
گفته هاى يكى از مخالفين در رد جواز متعه و پاسخ به او
فوائدى كه بر نكاح دائم مترتب مى شود بر موقّت آن نيز مترتب مى شود
ضرورت و موجبات جواز متعه در آغاز، در زمان عمر و پس از او تا زمان حاضر وجودداشته است
آيات سوره مؤ منون و سوره معارج قوى ترين دلالت را بر حليت متعه دارد
هم عقد متعه عقد نكاح است و هم زن در آن زوجه محسوب مى شود
قول به تخصيص لازمه اش تناقض گويى نست !
پاسخ به اين كه منع در متعه تدريجى صورت گرفته است
نهى عمر از متعه بر اساس اجتهاد شخصى بوده است
سخن آخر در مشروعيت متعه
بحث علمى
(درباره انتقال نسب و قرابت از طريق زنان ، در اسلام )
بحث علمى ديگر
(پيرامون حكمت ممنوعيت ازدواجهاى محرّم در شرع مقدس اسلام )
قانون اسلام در جهت تنظيم امر ازدواج دقيق ترين قانون است
حكمت نهى از اختلاط زن و مرد و وجوب حجاب براى زنان
سوره نساء، آيات 29 و30
ترجمه آيات
بيان آيات
وجوهى كه در معناى ( لاتاءكلوا اموالكم ...) و (الا ان تكون تجارة ...) گفته شده است
بحث روايتى
(در ذيل (تجارة عن تراض ) و (لاتقتلوا انفسكم ) )
سوره نساء، آيه 31
ترجمه آيه
بيان آيه
گناهان در برابر خداى عظيم كبيره اند و نسبت به يكديگر بعضى صغيره و برخىكبيره مى باشند
گفتارى درباره گناهان كبيره و صغيره و تكفير سيئات
معناى (سيّات ) در عرف قرآن
وعده تكفير و در گذشتن از سيئات ، مستلزم جراءت يافتن به ارتكاب صغاير نيست
تكرار گناهان صغيره و اصرار بر آنها از بزرگترين كبائر است
كبيره بودن گناه از شدت نهى از آن فهميده مى شود
نقد و بررسى وجوهى كه در تعريف گناه كبيره و صغيره گفته شده است
نظريه ششم : قول ابن عباس در تعريف گناه كبيره
نظريه هشتم : كوچكى و بزرگى گناه دو امر اعتبارى است
بررسى نظريه غزالى درباره كبائر و صغائر و معارضه بين حسنات و سيئات
اجتناب از كبائر در تكفير دخالت دارد نه اينكه مانند توبه علت تاءمه تكفيرباشد
بحث روايتى
(رواياتى در بيان گناهان كبيره )
امام صادق (ع ) گناهان كبيره را يكى يكى نام مى برد
آنچه از اين حديث شريف استفاده مى شود
سوره نساء، آيات 32 - 35
ترجمه آيات
بيان آيات
نهى از آرزوى داشتن آنچه خدا به ديگرانتفضل فرموده ، ارشادى است
موقعيت طبيعى هر يك از زن و مرد و اعمال هر يك از آنها موجب اختصاص هر يك به چيزىاست
دو فائده اى كه جمله (و اسئلوا الله من فضله ) افاده مى كند
گفتار در يك حقيقت قرآنى
(اختلافهاى طبقات مختلف مردم و طريق صحيححل آنها)
معناى (موالى ) در (و لكل جعلنا موالى ممّا ترك )
اقوال مختلف در مراد از (الذين عقدت ايمانكم )
مراد و مفاد از (الرجال قوامون على النساء)
سه حكم درباره زن ناشزه كه رعايت ترتيب در آنها لازم است
گفتارى در معناى قيمومت مردان بر زنان
بحث روايتى
(رواياتى در ذيل آيات گذشته مربوط به مساءلتفضل الهى ، روابط زن و شوهر...)
رواياتى در ذيل آيه (الرجال قوّامون على النّساء) و نقد و بررسى آنها
روايتى خواندنى از پيامبر (ص ) درباره زن در اسلام
استفاده سه نكته از روايت اسماء بنت يزيد، پيرامون موقعيت و شخصيت زن در اسلام
ارزش احكام اسلامى در محيط و ظرف اجتماعى تحت حاكميت اسلام ، معلوم گردد
سوره نساء، آيات 36 - 42
ترجمه آيات
بيان آيات
در جمله (و اعبدوالله و لاتشركوا به شيئا) به توحيد عملى دعوت شده است
سفارش به نيكى و احسان با همسايگان دور و نزديك در آيه شريفه
معناى مختالفخور و وجه اينكه چرا خداوند چنين شخصى را دوست ندارد
بحث روايتى
توضيحى در مورد روايت نبوى (ص ): (من و على و الدين مسلمين هستيم )
سوره نساء، آيه 43
ترجمه آيه
بيان آيه
اشاره به پنج دسته از آيات قرآنى كه تدريجا حرمت شرب خمر را افاده كردهاند
سخنى در مورد ارتباط بين آيات قرآنى
بحث روايتى
(در ذيل آيه (... لا تقربوا الصلوة و انتم سكارى ) )
آيات 58 - 44 نساء
(راجع به يهوديان )
ترجمه آيات
بيان آيات
هشدار بر مسلمانان كه فريب يهود را نخوريد!
معناى (يحرفون الكم عن مواضعه )
مذمت يهود به جهت عمل ناپسندى كه مرتكب مى شدند
مراد از (فلا يؤ منون الّا قليلا)
وجوهى كه در معناى طمس وجود دارد در (منقبل ان نطمس وجوها) گفته شده است
توضيح اينكه (خداوند شرك را نمى آمرزد و گناهان پائين تر از شرك را مىآمرزد)
خودستايى ناشى از عجب است كه از اصولرذائل مى باشد و ستايش و تزكيه مختص به خدا است
تنها فضيلت مستند به خداوند شايسته ستايش است
اعتماد به نفس در مقابل اعتماد به خدا و افتخار به عبوديت او، مردود است
مراد از (ناس ) و (آل ابراهيم ) در (ام يحسدون الناس على ما اتيهم ...)
بحث روايتى
(در ذيل آيات مربوط به يهود و نيامرزيدن شرك و اذا امانت بهاهل آن و...)
رواياتى در ذيل آيه (ان الله لايغفر ان يشرك به و يغفر مادون ذلك ...)
روايتى كه درباره اسلام آوردن (وحشى ) و ياران اونقل شده مجعول است
رواياتى كه در ذيل آيه (ان الله لايغفران يشرك به ...)نقل شده و مشعر بر جهل اصحاب پيغمبر (ص ) به مساءله شفاعت است خالى ازاشكال نيستند
رواياتى در ذيل آيه (ام يحسدون النّاس على ما آتاهم ...) بيان مقصود از ناس
سوره نساء، آيات 59 - 70
ترجمه آيات
بيان آيات
تفسير آيه شريفه (يا ايّها الّذين آمنوا اطيعوا الله و اطيعواالرسول و اولى الامر منكم )
وجه تكرار كلمه (اطيعوا) در آيه شريفه
اطلاق امر به اطاعت از رسول (ص ) و اولى الامر،دليل بر عصمت ايشان است
پاسخ به اين توهم كه اطاعت اولى الامر واجب است هر چند معصوم باشند
رد گفتار بى اساس فخر رازى
احتمال اينكه معناى (اولى الامر) اهلحل و عقد (مقامات حكومتى ) باشند، و رد اين احتمال
آنچه از حديث (لا تجتمع امتى على خطاء) برمى آيد
فخر رازى به گفتار خود اشكال كرده و سپس به آن جواب مى دهد!
آثار مترتب بر اين عقيده (كه اولى الامر هماناهل حلّ و عقداند)
يكى ديگر از حرفهاى عجيب درباره آيه شريفه (اطيعوا الله )
نظريه پيروان ائمه اهل بيت (ع ) در معناى اولوالامر و رد اشكالاتى كه بر ايننظريه شده است
اشكال دوم و پاسخ به آن
اشكال سوم و پاسخ به آن
پاسخ اشكال پنجم
معناى : (فان تنازعتهم فى شى ء فردّوه الى الله و رسوله )
اطاعت از رسول الله (ص ) همان اطاعت از خدا است
تسليم حكم رسول خدا (ص ) بودن ، علامت ايمان واقعى و تسليم در برابر احكام خدااست
معناى (صديقين )
بحث روايتى
(رواياتى درباره اولوالامر، تسليم در برابررسول خدا (ص )...)
اولواالامر، على بن ابى طالب (ع ) و اوصياى پس از اويند
حديثى زيبا از امام باقر (ع ) در شاءن نزول (اطيعوا الله ...)
پاسخ اميرالمؤ منين (ع ) به سليم درباره حجج خداوند كه اولواالامر هماناهل بيت پيغمبراند
رواياتى در ذيل آيه (فلا و ربك لايؤ منون ...)
آيات 76 - 71 نساء
(درباره جهاد و جنگ )
ترجمه آيات
بيان آيات
كسانى كه به هنگام جنگ و جهاد سستى و امروز و فردا ميكردند از ميان خود مؤ منينبودند
سرانجام رزمنده مؤ من ، يا شهادت است يا پيروزى ...
شما را چه شده كه در راه خدا و مردم مستضعف پيكار نمى كنيد؟!
گفتارى كوتاه پيرامون غيرت و تعصب
بحث روايتى
(ذيل آيه يا ايّها الّذين آمنوا خذوا حذركم ...)