ما ابتدا او را از گِل آفريديم و به او روح الهى بخشيديم
ص: 72
پس چون ساخت كالبد او را كامل كردم و از روح خود در آن دميدم، همگى
سجده‌كنان در برابر او درافتيد
شگفتى آفرينش آدم را از زبان امير مؤ‌منان در خطبهِ اول نهج‌البلاغه
مى‌خوانيم:
سپس خداوندِ بزرگ خاكى از قسمت‌هاى گوناگون زمين، از قسمت‌هاى سخت
و نرم، شور و شيرين، گِرد آورد. آب بر آن افزود تا گِلى خالص و آماده
شد؛ و با افزودن رطوبت، چسبناك گرديد كه از آن اندامى شايسته و
عضوهايى جدا و به يكديگر پيوسته ساخت. آن را خشكانيد تا محكم شد.
خشكاندن را ادامه داد تا سخت شد تا زمانى معين و سرانجامى مشخص،
اندام انسان كامل گرديد. آن گاه از روحى كه آفريد در آن دميد تا
به صورت انسانى زنده درآمد داراى نيروى انديشه، كه وى را به تلاش
اندازد، و داراى افكارى كه در ديگر موجودات تصرف كند؛ و به انسان
اعضا و جوارحى بخشيد كه در خدمت او باشند؛ و ابزارى عطا فرمود كه
آن‌ها را در زندگى به كار گيرد. قدرت تشخيص به او داد تا حق و باطل
را بشناسد؛ و حواس چشايى و بويايى و وسيلهِ تشخيص رنگ‌ها و اجناس
مختلف را در اختيار او قرار داد. انسان را مخلوطى از رنگ‌هاى گوناگون
و چيزهاى همانند و سازگار و نيروهاى متضاد و مزاج‌هاى گوناگون و گرمى
و سردى وترى و خشكى قرار داد
دوش ديدم كه ملايك در ميخانه زدندگل آدم بسرشتند و به پيمانه زدند