جهان به كجا مىرود؟
حديد: 5
ملكيت حقيقى و مالكيت آسمانها و زمين از آنِ اوست؛ و همهِ كارها [ى هستى و سلسلهِ معلولات] به سوى او [، كه علّه`العلل است،] بازگردانده مىشود.
جملهِ <وَ اِلى اللّهِ تُرجَعُ الاُمُورُ> شش بار در قرآن آمده است؛ و معناى آن اين است كه همهِ موجودات در مسير تكاملاند: ابتدا از نيستى و عدم به هستى آمدند و حال به سوى بىنهايت، كه ذات پاك ربوبى است، در حركتاند؛ و اين سير تكاملى هرگز متوقف نمىشود و با مرگ و ورود به عالم برزخ، ادامه پيدا مىكند تا اين كه در رستاخيز به حياتى عالى و دايمى برسد.
استفاده از تعبير <امور>، كه صيغهِ جمع است، بيانگر اين است كه نه تنها انسان، بلكه ساير موجودات نيز همين حركت كمالى را بىوقفه طى مىكنند؛ و حقاً نيز بايد چنين باشد؛ زيرا او خود خالق و رازق و مالك و حاكم و مدبر است و در هر حال و هر مكان با ماست و بازگشت همهِ ما و همهِ كارها و همهِ موجودات نيز جز به سوى او نيست.
اين اصل مهمِ حركت عالم به سوى خداوند در دهها آيهِ قرآن با عبارات <اِن اِلى رَبٍّكَ الرُّجعي> و <اِنّا اِلَيهِ راجِعوُنَ> و <اَن اِلى رَبٍّكَ المُنتَهي> و مانند آنها آمده است.