فقط‌ از علم‌ پيروى‌ كن‌ و بدون‌ شناخت‌ قدمى‌ برندار

اسراء : 36
و از چيزى‌ كه‌ بدان‌ علم‌ ندارى‌ [در اعتقاد و گفتار و عمل] پيروى‌ مكن؛ زيرا از گوش‌ و چشم‌ و دل‌ از همه‌ سؤ‌ال‌ خواهد شد
قرآن‌ پيروى‌ از گمان‌ و حدس‌ و شك‌ و احتمال‌ و شايعات‌ و نيز تقليدهاى‌ كوركورانه‌ را نهى‌ كرده‌ است؛ و فرموده‌ است‌ ظن‌ و گمان‌ به‌ هيچ‌ وجه‌ انسان‌ را به‌ حق‌ و حقيقت‌ نمى‌رساند؛ و پيروى‌ از آن‌ را در رديف‌ پيروى‌ از هواى‌ نفس‌ آورده‌ است؛ و تنها راه‌ قابل‌ اعتماد و تنها الگوى‌ قابل‌ قبولِ شناخت‌ را علم‌ و يقين‌ معرفى‌ كرده‌ و فرموده‌ است‌ كه‌ در هر كاري، چه‌ در امور شخصى‌ و چه‌ در قضاوت‌ دربارهِ‌ ديگران‌ و چه‌ در امور اجتماعي، فقط‌ از علم‌ و آگاهى‌ منطبق‌ با حق‌ پيروى‌ كن‌ و اساس‌ زندگى‌ فردى‌ و اجتماعى‌ را علم‌ و آگاهى‌ قرار بده؛ و اگر فرموده‌ است‌ گوش‌ و چشم‌ و قلب‌ مسئول‌اند، از اين‌ روست‌ كه‌ بيش‌ترِ معلومات‌ انسان‌ به‌ واسطهِ‌ اين‌ سه‌ به‌ دست‌ مى‌آيد؛ و گرنه، در روز قيامت، همهِ‌ اعضاى‌ پيكر انسان، حتى‌ پوستِ تنش، به‌ سخن‌ مى‌آيند و حقايق‌ را بازگو مى‌كنند ‌‌امام‌ صادق فرمودند: يكى‌ از نشانه‌هاى‌ حقيقت‌ ايمان‌ اين‌ است‌ كه‌ بيش‌ از آنچه‌ مى‌دانى‌ نگويي پيامبر اكرم نيز فرمودند: از گمان‌ بپرهيزيد، زيرا بدترين‌ دروغ‌ است