پاسخ:
قرآن دو نوع نزول دارد: دفعي و تدريجي. آن جا كه مفاهيم و حقايق قرآن بر قلب رسول(ص) فرود آمده، نزول «دفعي» است و آن جا كه مفاهيم در قالب الفاظ عربي در مدت بعثت رسول(ص) شكل گرفته و بر آن حضرت فرود آمده، «نزول تدريجي» است.
فيض كاشاني، ابو عبداللّه زنجاني و علامه طباطبايي اين نظر را تأييد كردهاند. دليل فيض كاشاني، احاديث رسيده در اين زمينه است. علاّمه نيز يكي از دو دليل زير را بيان كرده است:
1. فرق بين انزال و تنزيل؛ «انزال» نزول دفعي و يك مرتبه فرود آمدن چيزي و «تنزيل» نزول تدريجي چيزي را گويند. آيه 1 سوره «هود» و آيه 2 سوره «يوسف» اين مطلب را تأييد ميكند.
2. آيههاي قرآن بيانگر اين نكته است كه گاهي رسول خدا(ص)، در قرائت قرآن عجله داشتند. از اين بيان روشن ميشود كه مفاهيم و معاني در نزد آن حضرت بوده كه ميتوانستند در قرائت عجله كنند. آيه 16 سوره «قيامت» و آيه 114 سوره «طه»، مؤيد اين مطلب است،(ر.ك: تاريخ قرآن، ابوعبدالله زنجاني، ص 10؛ تفسير صافي، فيض كاشاني، ج 1، ص 41؛ تفسير الميزان، ج 18، ص 132).
با توجه به اين مطالب، روشن ميشود كه ممكن است قرآن در عين حال كه مفاهيم آن هر ساله بر قلب پيامبر(ص) فرود ميآمد؛ در شرايط معين و موقعيتهاي مناسب نيز در قالب الفاظ بر پيامبر(ص) فرود آمده باشد. ازاينرو حقايق بسيط، بدون آن كه در قالب الفاظ بيايند، هرساله بر پيامبر(ص) نازل ميگشت.