مصحفي كه حضرت علي ‌جمع‌آوري كرد هم اكنون كجا و نزد چه كسي است‌؟

پاسخ:

مصحف علي‌ به ترتيب نزول آيات نگاشته شده و برخي از ويژگي‌هاي مصحف حضرت علي‌عبارت بود از:

1ـ ترتيب دقيق موضوع‌، بر حسب ترتيب‌ِ نزول‌؛

2ـ ضبط قرائت آن‌، همانگونه كه پيامبر(ص) حرف به حرف‌، قرائت كرده است‌؛

3ـ در برداشتن توضيحاتي در حاشيه و ذكر مناسبتي كه موجب نزول آيه بوده‌؛ مكاني كه آيه در آنجا نازل شده‌، ساعت نزول آن‌، و افرادي كه آيه دربارة آنان نازل شده است‌؛

4ـ تشريح جوانب عمومي آيات‌، به گونه‌اي كه به زمان‌، مكان و شخص معيّني اختصاص ندارد و عام و هميشگي است‌.(آموزش علوم قرآن‌، محمدهادي معرفت‌، ج 1، ص 349، ترجمة ابومحمد وكيلي‌، نشر سازمان تبليغات اسلامي‌، 1371. )

به نظر عده‌اي از محققان و محدثان شيعه‌، مصحف علي‌به عنوان سپردة امامت‌، به فرزندش امام‌حسن مجتبي‌و بتدريج به عنوان ميراث امامت‌، از امامي به امام ديگر منتقل گشته و سرانجام‌، در اختيار امام زمان‌غ قرار گرفته است‌، كه پس از ظهور خود، آن را به مردم ارائه خواهد فرمود و به طور مسلّم متن و محتواي آن (منهاي ترتيب سور آن‌) هيچ تفاوتي با قرآن موجود ندارد.(تاريخ قرآن‌، دكتر راميار، ص 410 ـ 413.)

چنان‌كه اشاره شد، حضرت علي‌، پس از رحلت پيامبر اكرم‌قرآن را همراه با شأن نزول‌ها، مكان و اشخاصي كه در شأن آن‌ها آيات نازل شده بود، ترتيب نزول و ... جمع آوري كرد. در روايات شيعي آمده‌: پس از جمع آوري قرآن‌، آن را نزد مردم كه در مسجد جمع بودند آورد و پس از آن‌كه قرآن را در ميان آنان قرار داد، چنين فرمود: پيامبر فرمود: من در ميان شما چيزي را به جاي مي‌گذارم كه اگر به آن تمسك نماييد، هرگز گمراه نگرديد، كتاب خدا و عترت من‌. آن گاه علي‌خطاب به آنان فرمود: "اين كتاب است و من هم عترتم‌". در اين هنگام شخصي برخاست و گفت‌: اگر نزد تو قرآني هست‌، پيش ما نيز قرآني همانند اوست‌؛ ما را نيازي به كتاب و عترت نيست‌. آن حضرت پس از آن كه حجت را بر آنان تمام كرده بود، كتاب را برداشت و برگشت‌.(بحارالانوار، علامه مجلسي‌، ج 89، ص 40 و 52، بيروت‌.)

در روايت سليم بن قيس هلالي چنين آمده‌: "... آن گاه يكي از سران گروه به پاخاست و با ديدن آن‌چه علي‌در آن نوشته‌ها فراهم كرده بود، بدو گفت‌: به آن‌چه آورده‌اي نيازي نيست و آن‌چه نزد ما هست‌، ما را كفايت مي‌كند. علي‌فرمود: "ديگر هرگز آن را نخواهيد ديد. آن گاه داخل خانه خود شد و كسي آن را پس از آن نديد.(السقيفه‌، ص 82، دارالكتب الاسلاميه‌، قم‌.)

روشن است كه عدم پذيرش مصحف آن حضرت به جهت مسائل سياسي بوده است زيرا اقتضاي سياست هيأت حاكمه انزواي اميرالمؤمنين‌و ... بود.(ر.ك‌: علوم قرآني‌، محمدهادي معرفت‌، ص 122 و 123، مؤسسه التمهيد ، درسنامه علوم قرآن‌، حسين جوان آراسته‌، ص 162ـ164، دفتر تبليغات اسلامي‌.)