پاسخ:
لفظ رب در قرآن و لغت در موارد زير به كار رفته است :
1 تربيت و پرورش ، مانند "رب الولد رباه؛ رب فرزند؛ كسي است كه او را پرورش داد"
2 اصلاح يك چيز ، مثل "رب ضيعته؛ به اصلاح مزرعه خود پرداخت".
3 حكومت و سياست ، مانند "قد رب فلان قومه ساسهم و جعلهم يتقادون له؛ بر قوم خود رياست كرد و آنان رامطيع خود ساخت".
4 مالك و صاحب ، جناب عبد المطلب فرمود: انا رب الابل و للبيت رب يحفظه؛ من مالك شترم و براي خانه (كعبه) صاحبي است كه آن را حفظ مي كند".
گفتني است هر چند رب در معاني فوق به كار رفته ، اما همگي صورت گسترده يك معنا است . رب به كسي گفته مي شود كه تدبير و اداره چيزي يا انساني به او واگذا شده باشد. اگر به مربي كودك "رب" مي گويند براي اين است كه امور تربيتي و پرورشي كودك به او سپرده شده است .
اگر به صاحب مزرعه رب گويند، به جهت اين است كه اصلاح امور مزرعه به او واگذار شده است ، اگر به رئيس گروهي "رب" مي گويند، به اين جهت است كه امور اجتماعي و سياسي آن گروه به او محول شده است و بالاخره اگر به مالك يا صاحبخانه رب گويند براي اين است كه اداره و تصرف خانه از آن اوست .(1)
اطلاق صفت رب در مورد خداوند بزرگ نشانه اين است كه مخلوقات نه تنها در اصل وجود خود ، بلكه در همه شئون هيچ گونه استقلالي ندارند و خداوند به هر نحوي بخواهد در آنها تصرف مي كند و امورشان را تدبير مي نمايد.لازمه ربوبيت، تدبير امور است و مصاديق ربوبيت زياد است، از جمله حفظ و نگهداري كردن ، حيات بخشيدن ،ميراندن ، روزي دادن ، به رشد و كمال رساندن ، راهنمايي كردن و مورد امر و نهي قرار دادن . (2 )و خداوند متعال به وسيله ابزارهاي طبيعي و قوانين تشريعي، عوامل پرورش جسم و جان را فراهم ساخته است .
پاسخ:
1 هر چند نام مبارك الله جامع ترين نام هاي خداوند است ، اما صفتي كه بيش از صفات ديگر با مسئله دعا(درخواست ،تقاضا) مناسبت دارد صفت ربوبيت است . ربوبيتي كه از نخستين لحظات وجود انسان تا پايان عمر او ،حتي بعد از آن شامل حال انسان مي شود.(3
2ـ واژهء رب بيش از نهصد بار در قرآن تكرار شده است و اين نشان مي دهد كه قرآن عنايت خاصي در مسئله توحيد در ربوبيت دارد; زيرا بيش ترين طرفداران شرك كساني بودند كه در مسئله تدبير جهان ، موجودات ديگري را همتاي خدا قرار مي دادند. در عين اين كه اغلب توحيد در خالقيت را پذيرفته بودند.
قرآن براي اين كه با اين طرز تفكر مبارزه كند و مردم را به توحيد در ربوبيت دعوت كند دستور دادند كه دعا را باواژهء رب آغاز نمايند(1
3ـ شايد بتوان گفت در ميان اوصاف الهي جامع ترين صفت ، صفت رب باشد، چون همان طور كه گفتيم علاوه بروجود، شامل همه شئون انسان نيز مي شود، چنان كه در ميان اسماء الهي جامع ترين لفظ مبارك الله مي باشد، لذاشايسته است در دعا با صفتي از خدا تقاضا كنيم كه جامعيت داشته باشد.(4)