معناى سوره "فصلت‌" چيست‌؟ اين سوره به چه دليلى نازل شده است‌؟

پاسخ:

سوره "فصلت‌" يا "سجده‌" يا "حم سجده‌" از سوره‌هاى مكى است و هيچ آيه مدنى ندارد. اين سوره به طور پراكنده در زمان‌ها و مكان‌هاى مختلف و با مناسبت‌هاى گوناگون در مكه نازل شده و به تدريج تكميل گشته است‌.

"فصّلت‌" فعل ماضى مجهول است از واژه "فصل‌" و "تفصيل‌" كه به معناى شرح و تفصيل دادن‌، فصل و جدا كردن مطالب از هم و روشن ساختن حقايق و تبيين حدود و مرزهاى حق و باطل و نيكي‌ها و بدي‌ها است‌. آن هم به طور مشروح و مشخص‌.(شناخت سوره‌هاى قرآن‌كريم‌، هاشم‌زاده هريسي‌، مدخل سوره "فصلت‌".)

اين واژه در آيه سوم اين سوره‌؛ "كِتَـَب‌ٌ فُصِّلَت‌ْ ءَايَـَتُه‌" آمده است و به همين جهت اين سوره به اين نام‌، معروف شده است‌.

هم چنان كه گفته آمد، آيه‌هاى اين سوره پراكنده نازل شده‌اند؛ بنابراين مجموع آن شأن نزول خاصى ندارد؛ بلكه برخى آياتش شأن نزول دارد؛ ولى مى‌توان گفت هر سوره‌اى از قرآن كريم‌، به خاطر تبيين و توضيح محتواى خود براى استفاده و هدايت مردم نازل شده است‌: محتواى اين سوره به اختصار عبارت است از:

1. توجه مردم به قرآن و بحث‌هاى فراوانى كه پيرامون آن در آيات اين سوره آمده است‌؛

2. توجه به آفرينش آسمان و زمين‌؛

3. اشاره‌اى به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پيشين‌؛

4. انذار و تهديد مشركان و كافران‌؛

5. پاره‌اى از دلايل رستاخيز؛

6. موعظه‌ها و اندرزهاى گوناگون‌؛

7. بيان آيات آفاقى و انفسي‌.(ر.ك‌: تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازى و ديگران‌، ج 20، ص 204، دارالكتب الاسلاميه‌.)