منظور از "فلا تطعهما" در آيه 8 سوره عنكبوت چيست‌؟

پاسخ:

"وَ وَصَّيْنَا الاْ نسَان‌َ بِوَ َلِدَيْه‌ِ حُسْنًا وَ إِن جَـَهَدَاكَ لِتُشْرِكَ بِي مَا لَيْس‌َ لَكَ بِه‌ِ عِلْم‌ٌ فَلاَ  تُطِعْهُمَآ إِلَي‌َّ مَرْجِعُكُم‌ْ فَأُنَبِّـئُكُم بِمَا كُنتُم‌ْ تَعْمَلُون‌َ ؛" (عنكبوت‌،8)

محتواي آيه و مفهوم عبارت "فلاتطعهما" از شأن نزولي كه براي آيه گفته شده است به خوبي پيدا است‌. در شأن نزول آيه آمده است هنگامي كه برخي افرادي كه در مكه بودند اسلام را پذيرفتند، مادران اين عده تصميم گرفتند غذا نخورند و آب ننوشند تا فرزندانشان از اسلام باز گردند. گرچه اين مادران به اعتصاب خود پايبند نشدند؛ اما اين آيه نازل شد و خط روشني را در برخورد با پدر و مادر براي مسلمانان ترسيم كرد. خداوند ابتداي آيه مي‌فرمايد به انسان توصيه كرديم كه بر اساس عاطفه و محبتي كه در وجودشان نهفته است به پدر و مادر خود نيكي كنند و از آنان تبعيت نمايند. منتها چنانچه خدشه‌اي به رابطه انسان و خداوند وارد سازد و پدر و مادر، انسان را، از توحيد بازداشته و به شرك دعوت كنند يا فرزند را از واجبات و محرمات اسلام بازداشته يا ترغيب كنند، پيروي از آنان لازم نيست‌؛ زيرا هيچ  چيز نمي‌تواند بر ارتباط انسان با خدا حاكم گردد. و به قول حضرت علي‌7: "اطاعت از مخلوق در عصيان خالق روا نيست‌".(الميزان‌، علامه طباطبايي‌، ج 16، ص 107، جامعه مدرسين‌؛ تفسير نمونه‌، آيه الله مكارم و ديگران‌، ج 16، ص 214، دارالكتب الاسلاميه‌.)