منظور آيات 60 ـ 68 سوره يس چيست‌؟

پاسخ:

اين بخش از آيات سوره مبارك يس‌، درباره حال مجرمان در قيامت مي‌باشد كه دوزخ‌، وعده‌گاه و جايگاه آنان است و به خاطر كفرشان وارد آن خواهند شد.

نكته مهمي كه اين آيه‌ها، بيان مي‌فرمايد اين است كه قيامت‌، روزي است كه زبان از كار مي‌افتد و به جاي آن اعضاي بدن گواهي مي‌دهند: "الْيَوْم‌َ نَخْتِم‌ُ عَلَي‌ََّ أَفْوَ َهِهِم‌ْ وَ تُكَلِّمُنَآ أَيْدِيهِم‌ْ وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُم بِمَا كَانُواْ يَكْسِبُون‌َ ؛(يس‌،65) امروز بر دهان آن‌ها مهر مي‌نهيم‌، و دست ايشان با ما سخن مي‌گويند و پاهايشان كارهايي را كه انجام مي‌دادند، شهادت مي‌دهند."

يكي از حقيقت‌هاي قيامت كه زمان ظهور و تجلّي كارهاست‌، اين است كه عضوهاي بدن بر سخن گفتن قدرت مي‌يابند و به تمام جرم‌هاي انسان‌، شهادت مي‌دهند و هيچ جاي تعجب نيست كه اعضاي بدن ما سخن بگويند، چرا كه خدايي كه قدرت بي‌نهايت دارد و مي‌تواند زبان را به سخن آورد، همو قدرت دارد كه همه چيز را به سخن بياورد.

قرآن مجيد در جاهاي مختلفي‌، بحث شهادت اعضاي بدن را مطرح مي‌فرمايد؛ در آيه 20 سوره فصلّت‌، نيز مي‌فرمايد: "گوش و چشم و پوست‌، بر اعمال‌شان گواهي مي‌دهند."(علامه طباطبايي‌، تفسير الميزان‌، ج 17، ص 103، جامعه مدرسين‌.)

البته روشن است كه اين برنامه‌، براي مجرمان اجرا مي‌شود و مؤمنان‌، حسابشان جداست‌؛ چنان كه امام باقر(ع) فرمود: "ليست تشهد الجوارح علي المؤمن‌، انما تشهد علي من حقّت عليه كلمه العذاب‌؛(تفسير صافي‌، به نقل از نمونه‌، ج 18، ص 430.) اعضاي پيكر ايشان‌، بر ضدّ مؤمن‌، گواهي نمي‌دهد، بلكه بر ضد كسي گواهي مي‌دهند كه فرمان عذاب بر او مسلّم شده است‌."

خلاصه اين كه آيات درباره مجرمان و عذاب آن‌ها و كيفيت حضورشان در دادگاه عدل الهي‌، سخن مي‌گويد و در پايان نكته‌اي بسيار وحشت‌زا را بيان مي‌فرمايد: "وَ لَوْ نَشَآءُ لَطَمَسْنَا عَلَي‌ََّ أَعْيُنِهِم‌ْ فَاسْتَبَقُواْ الصِّرَ َطَ فَأَنَّي‌َ يُبْصِرُون‌َ ؛ # وَ لَوْ نَشَآءُ لَمَسَخْنَـَهُم‌ْ عَلَي‌َ مَكَانَتِهِم‌ْ... ؛(يس‌،67 ـ 66) اگر بخواهيم چشمان آن‌ها را محو مي‌كنيم‌، سپس براي عبور از راه‌، مي‌خواهند بر يك‌ديگر پيشي بگيرند، اما چگونه مي‌توانند ببينند؟ و اگر بخواهيم آن‌ها را در جاي خود مسخ مي‌كنيم‌."

اين عذاب‌ها در دنياست كه خدا، مشركان را تهديد مي‌فرمايد كه مي‌تواند آن‌ها را در همين دنيا به چنين سرنوشت‌هاي دردناكي مبتلا سازد، ولي به خاطر لطف و رحمتش‌، اين كار را انجام نداده است‌، گرچه احتمال دارد اين آيه‌ها عذاب قيامت را در نظر داشته باشند.

خلاصه اين كه اين آيه‌ها از عذاب مجرمان سخن مي‌گويد.(آيت الله ناصر مكارم شيرازي و ديگران‌، تفسير نمونه‌، ج 18، ص 420 ـ 425، دار الكتب الاسلاميه‌.)