رب المشرقين و رب المغربين يعني چه ؟

پاسخ:

درست است كه خورشيد در هر روز از ايام سال از نقطه‏اي طلوع و در نقطه‏اي غروب مي‏كند و به اين ترتيب به تعداد روزهاي سال مشرق و مغرب دارد   فلا اقسم برب المشارق و المغارب   (سوره معارج، آيه 40) به آن اشاره دارد. ولي با توجه به حداكثر ميل شمالي آفتاب و ميل جنوبي آن در حقيقت دو مشرق و دو مغرب دارد و بقيه در ميان اين دو مي‏باشد.

    توضيح اين كه از آنجا كه محور زمين نسبت به سطح مدار آن مايل است و زاويه‏اي در حدود 23 درجه تشكيل مي‏دهد و با همين حال به گرد آفتاب مي‏گردد طلوع و غروب آفتاب دائما متغير به نظر مي‏رسد و از 23 درجه ميل اعظم شمالي (در آغاز تابستان) تا 23درجه ميل اعظم جنوبي (در آغاز زمستان) در تغيير است كه مدار اول را مدار «رأس سرطان» و مدار دوم را مدار «رأس الجدي» مي‏نامند و اين است دو مشرق و دو مغرب آفتاب و بقيه مدارات در درون اين دو مدار قرار دارند.

    بعضي دو مغرب و دو مشرق به طلوع و غروب خورشيد و طلوع و غروب ماه تفسير كرده‏اند و آن را مناسب با آيه گذشته   الشمس و القمر بحسبان   مي‏دانند ولي معني اول مناسب‏تر به نظر مي‏رسد به خصوص اينكه در بعضي از روايات اسلامي به آن اشاره شده است. (تفسير نمونه، ج 23، صص 120 ـ 121).