سوره "والنجم‌" در چه موضوع‌هايي بحث كرده و محتواي آن چيست‌؟

پاسخ:

محتواي سوره نجم را مي‌توان در امور زير خلاصه كرد:

1. بخش نخست آيات اين سوره درباره نبوّت است‌. موضوع وحي و ارتباط مستقيم جبرئيل امين با پيامبر اكرم‌‌‌(ص) در اين آيات آمده و تصريح شده كه پيامبر اكرم‌‌‌(ص) از روي هوا و هوس سخن نمي‌گويد و آن چه بر زبان جاري مي‌فرمايد، وحي است‌. در همين بخش‌، به موضوع معراج و عظمت نبي گرامي اسلام اشاره شده است‌. 2. در بخش ديگر درباره وحدانيّت ذات الهي بحث شده و بت‌پرستان را به شدّت سرزنش كرده آن‌ها را از پرستش بت مي‌ترساند و عامل بت‌پرستي را، پيروي آنان از هوا و هوس مي‌داند و هشدار مي‌دهد كه بت هرگز قادر نيست مشكلي را حل كند و يا كسي را شفاعت نمايد؛ شفاعت به اجازه خدا است و ملائكه هم بي اجازه او بر شفاعت قدرت ندارند.

3. در فرازي ديگر به موضوع معاد اشاره شده و علّت بطلان عقيده بت‌پرستان را اعتقاد نداشتن آنان به جهان آخرت مي‌داند.

4. در بخش ديگر، موضوع ربوبيّت ذات الهي‌، ترسيم شده و به برخي صفات خدا اشاره گرديده است و تصريح شده كه امور جهان‌، حتّي مرگ و زندگي‌، خنده و گريه‌، آفرينش جهان آخرت و همه چيز به ذات لايزال الهي بر مي‌گردد، در اين قسمت از آيات‌، توحيد ربوبي و افعالي خداوند ثابت شده‌، به اين معنا كه خداوند افزون بر اين كه خالق و مدبّر و پرورش دهنده همه اموراست‌، همه كارها هم به اجازه او انجام مي‌شود.

5. در قسمت پنجم‌، به سرگذشت برخي امّت‌ها و اقوام پيشين اشاره شده است‌، مانند: قوم عاد و ثمود و نوح و لوط كه در اثر طغيان و سركشي‌، گرفتار عذاب الهي شدند.

6. در آيات پاياني‌، ضمن سرزنش كفّار و اشاره به سختي و شدايد آن روز، به سجده و عبادت خدا دستور مي‌دهد. به گفته برخي مفسّران‌، اين سوره نخستين سوره‌اي است كه پيامبر اكرم‌‌‌(ص) پس از آن كه دعوت خود را آشكار فرمود، در حرم مكّه تلاوت نمود و مشركان نيز آيات آن را شنيدند و همه مؤمنان و مشركان پس از شنيدن آيات اين سوره سجده كردند؛ بعضي گفته‌اند: تنها ابي‌لهب يا وليد بن مغيره سجده نكردند.(تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 22، نشر دارالكتب الاسلاميه ، تفسير روح البيان‌، البرسوي‌، ج 9، ص 208، نشر داراحيأ التراث‌.)

علّت نام‌گذاري اين سوره‌، به "والنجم‌"، نخستين آيه اين سوره است‌.