فرات‌، كعب و هلال كه در آيه 118 توبه آمده است‌، كيستند؟

پاسخ:

آيه بالا، به جنگ تبوك اشاره دارد كه هنگامي پيامبر(ص) عازم جهاد بودند، سه نفر از رفتن به جنگ‌، سرباز زدند كه مفسران نام اين سه نفر را، كعب بن مالك‌، مراره بن ربيع و هلال بن امّيه‌، بيان كرده‌اند. (در پرسش شما به جاي مرارت‌، فرات بيان شده كه در تفاسير نيامده است‌.) و جالب است كه تخلف اينان از همراهي با پيامبر(ص)، از روي نفاق و عناد نبوده‌، بلكه از روي سستي و سهل انگاري بوده است‌؛ وقتي پيامبر اكرم‌از غزوه بازگشتند، اين افراد نزد حضرت آمدند و عذر خواهي كردند، ولي حضرت با آنها سخن نگفت و همه افراد مدينه‌، حتي كودكان با آن‌ها حرف نزدند، مدينه بر اثر اين كار بر ايشان تنگ شد تا اين كه مجبور شدند به كوه‌هاي اطراف شهر پناه ببرند؛ و پس از پنجاه روز توبه آنها به درگاه خدا پذيرفته شده‌، اين آيه در شأن آنان نازل گشت‌.(تفسير الميزان‌، علامه طباطبايي‌، ج 9، ص 405، جامعه مدرسين‌، قم ، تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازي‌، دارالكتب الاسلاميه‌، ج 8، ص 169.)