منظور از آيات 7 و 8 سوره "الرحمن‌" چيست و چرا روى كلمه "ميزان‌" تأكيد شده است‌؟

پاسخ:

خداوند در اين دو آيه‌، به دو نعمت از نعمت‌هاي خود اشاره مي‌فرمايد:

1. نعمت آسمان‌:

"والسَّمأَ رَفَعَها؛ خداوند آسمان را برافراشت‌." آسمان از نعمت‌هاي بزرگ الهي است كه زندگي بدون آن امكان ندارد.

2. نعمت ميزان‌:

"و وضَع‌َ الميزان‌؛ خداوند ميزان را قرار داد." ميزان‌، وسيله اندازه‌گيري و سنجش است‌، اعم‌ّ از اين كه عقيده باشد يا گفتار يا كردار؛ و يكي از مصداق‌هاي ميزان هم‌، همان چيزي است كه جسم سنگين‌، وسيله آن وزن مي‌شود؛ بنابراين‌، مراد از ميزان مطلق چيزي است كه به وسيله آن‌، حق از باطل‌، راستي از دروغ‌، عدل از ظلم‌، خوبي از بدي تشخيص داده مي‌شود.(تفسير الميزان‌، علاّمه طباطبائي‌؛، ج 19، ص 97، نشر مؤسسه اعلمي للمطبوعات‌.) خداوند متعال جهان آفرينش را براساس ميزان و عدل آفريده و به پيامبران نيز، وسيله سنجش حق از باطل داده است‌، قرآن در اين باره مي‌فرمايد: "لَقَد اَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّنـَت‌ِ واَنزَلنا مَعَهُم‌ُ الكِتـَب‌َ والميزان‌َ لِيَقوم‌َ النّاس‌ُ بِالقِسطِ؛ (حديد، 25) ما رسولان خود را با دليل‌هاي روشن فرستاديم‌، و با آن‌ها كتاب (آسماني‌) و ميزان (شناسايي حق‌) نازل كرديم تا مردم قيام به عدالت كنند."

در آيه بعد آمده است‌: "اَلاّ  تَطغَوا فِي الميزان‌"؛ هدف از قرار دادن ميزان اين است كه شما هم ميزان را رعايت كنيد و در آن طغيان ننماييد.

در آيه بعد نيز روي مسئله وزن و عدالت تأكيد فرموده است‌: "و اَقيمُوا الوَزن‌َ بِالقِسطِ و لاتُخسِرُوا الميزان‌؛ وزن را براساس عدل برپا داريد و در ميزان چيزي كسر نگذاريد."

كلمه ميزان‌، سه بار تكرار شده و در هر مورد، مراد از آن چيز خاصّي است‌:

1. مراد قوانين است كه در سراسر عالم هستي قرار دارد.

2. دستور به طغيان نكردن انسان در زندگي فردي و اجتماعي مي‌دهد كه دايره محدودتري دارد.

3. روي مسئله وزن به معناي خاص‌ّ آن تكيه فرموده‌، دستور مي‌دهد كه در سنجش و وزن اشيا، هنگام معامله چيزي كم و كسر نگذارند.(تفسير نمونه‌، آيه‌الله مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 23، ص 108.)

انسان از اين آيه مي‌تواند درس مهمي را به دست آورد؛ جهان براساس نظم و ميزان دقيق اداره مي‌شود و خداوند در سراسر اين جهان با عظمت‌، ميزان قرار داده است‌. انسان كه جزئي كوچك از اين جهان است‌، اگر بخواهيد در زندگي دنيا و آخرت‌، به سعادت و خوش‌بختي برسد، بايد در همه امور بر محور ميزان و عدل و حق حركت كند و هرگز در برنامه زندگي‌، راه افراط و تفريط نپيمايد.