چرا خداوند تورات را يك جا نازل نمود، ولي قرآن را به صورت تدريجي؟ مگر تورات از قرآن مهمتر است؟

پاسخ:

به اين پرسش، در چند مرحله ميتوان پاسخ داد؛ الف - ابتدا اين كه مقايسه قرآن در چگونگي نزول با ديگر كتب آسماني كه از آنها اثري در دست نيست، چندان صحيح به نظر نميرسد؛ چرا كه امكان دارد بين چگونگي نزول و چگونگي ارائه مطالب و مفاهيم ارتباط وجود داشته باشد؛ چنان كه اين ارتباط در مورد قرآن به وضوح ديده ميشود. در قرآن كريم، بخشي از آيات، به مناسبتها و حوادث گوناگون نازل شده است و اين رخ دادها نيازمند گذر زمان است؛ افزون بر آن، بخشي از احكام به صورت تدريجي تشريع و در برخي نيز حكمي موقّتي نازل شده كه لازمه آنها نيز گذشت زمان در طي نزول است.

ب - براساس آيات و روايات، قرآن اضافه بر نزول تدريجي از نزولي دفعي نيز برخوردار بوده است كه به گفته برخي مفسران (علامه طباطبايي، فيض كاشاني و...) حقيقت قرآن در شب قدر بر پيامبر(ص) نازل شده است و آياتي از قرآن بر آن دلالت دارد: "اِنّا اَنزَلن-هُ في لَيلَه القَدرِ"(قدر، 1)، "اِنّا اَنزَلن-هُ في لَيلَه مُب-رَكَه..."(دخان،3-4)، "شَهرُ رَمَضانَ الَّذِي اُنزِلَ فيهِ القُرءانُ..." (بقره، 185).(براي آگاهي بيشتر ر. ك: تاريخ قرآن، محمد هادي معرفت، ص 32 - 42، سمت.)

در آيه مورد بحث (فرقان، 32) نيز خداي متعال درباره بود يا نبود نزول دفعي، سخني نگفته و از آن به اسلوب حكيم گذشته و به اهميت فلسفه نزول تدريجي پرداخته است و اين ميتواند حكمتهايي داشته باشد؛ از جمله: تصريح به نزول دفعي در مقام گفتگو با منكران وحي و كساني كه به دريافت حقيقت قرآن كه "لا يمسه الا المطهرون" - راهي ندارند، سودي نداشته و منطقي به نظر نميرسد و پاسخ پروردگار، مناسبتترين پاسخ با توجه به مقتضاي حال شنوندگان است.