پاسخ:
اساسا مسأله تحدي تنها در قالب الفاظ و زيبايي و آهنگ آن خلاصه نميشود بلكه ميتوان گفت: اساس اين تحدي در مورد حقايقي است كه قرآن آن را بيان نموده و در قالبي منحصر به فرد ارائه نموده، قالبي كه از يك سو نثر است و محدوديت قافيه و رديف را ندارد و از سوي ديگر همانند نظم است و از زيبايي و رواني و آهنگ پذيري برخوردار است و از ملال آوري متن ساده به دور است.
براي توضيح بيشتر لازم است به نكاتي اشاره بكنيم :
1- جاي ترديد نيست در اين كه قرآن كتاب هدايت است و براي سوق دادن بشر به سعادت دنيا و آخرت نازل گرديده است اما اسلوبي ويژه و خاص خود دارد كه او را از ساير كتاب ها ممتاز مي كند به اين معني كه قرآن در عين بيان مطالب مختلف، از كمال ارتباط و انسجام برخوردار بوده و جملات آن بمانند دّرهاي گرانبها و با نظم اعجاب انگيزي به هم متصل و مرتبط مي باشد كه در لابلاي اين جملات مطالب عالي و حقايق زنده اخلاق و انساني نهفته است.
2- قرآن مجيد به موضوعات زيادي متعرض گرديده كه در همه اين مسائل بهترين و جالبترين حقايق را به بشر ارائه داده است حقايقي كه خلل ، فساد و بطلان هرگز بر آن راه ندارد و كوچكترين اشكال و ايرادي برآن متوجه نيست از اين رو كسي كه مي تواند يك كلمه از كلمات قرآن را بگويد و يا يك جمله از جملات آن را بياورد مستلزم آن نيست كه بتواند مثل قرآن بياورد زيرا قدرت و توانايي بر مواد و الفاظ هيچگاه مستلزم توانايي بر تركيبات قرآن نخواهد بود افزون بر آن حلاوت و شيريني و طراوت موجود در قرآن ناشي از اعجاز هست كه بشر از خلق اين اعجاز ناتوان و عاجز مي باشد روشن است كه اعجاز قرآن در مجموع 4 امر تجلي يافته : الف ) فصاحت الفاظ و جمال عبارات ب ) بلاغت معاني و علو مفاهيم ج ) زيبايي شگفت انگيز نظم و تأليف د) بي نظيري اسلوب و سبك.
از اجتماع عوامل چهارگانه فوق است كه تأثير در نفوس و لذت و حلاوت در حال و نرمي دل و شرح صدر و مانند آن در بشر حاصل مي گردد و به تعبير استاد مطهري (ره ) بشر از خلق اين هندسه بي نظير موجود در قرآن ناتوان است ، (ر. ك سبحاني ، جعفر، الهيات ، ج 2، ص 145 طبع دوم و مطهري ، مرتضي ، مجموعه آثار، ح 2 ص 125).
3- اما روشن است كه اين موضوع جمله بندي و تركيب كلامي از توانايي انسان محدود بيرون و محال است لذا عجز و ناتواني بشر از اين لحاظ نيست كه گفته شود خداوند براي حفظ دلائل نبوت ، قدرت مقابله با قرآن را از افراد انسان سلب كرده است زيرا ما مي دانيم كه عده زيادي به معارضه با قرآن بر آمدند و در اين راه نه تنها انصراف براي آنان حاصل نگرديد بلكه با تمام نيرو به اين مرحله وارد گرديدند ولي عاقبت به عجز خود اعتراف نموده و عقب نشيني كردند. خلاصه اينكه به قول علامه طباطبايي قرآن مجيد تنها با اسلوب لفظي خود تحدي نمي كند بلكه با جهات معنوي خود نيز مانند جهات لفظي تحدي و دعوي اعجاز مي نمايد.
براي آگاهي بيشتر ر.ك :
1- طباطبايي ، محمد حسين ، قرآن در اسلام ص 118، انتشارات دارالكتب الاسلاميه
2- علامه خويي ، ترجمه البيان ، بخش اعجاز قرآن
3- علامه طباطبايي ترجمه الميزان ج 1 ص 71
4- سيوطي ، ترجمه الاتقان ج 1 ص 372