معجزه را تعريف نماييد0 وانواع اعجاز را بيان کنيد؟

پاسخ:

"معجزه‌"، عبارت است از كار خارق‌العاده‌اي كه غير قابل تعليم و تعلّم بوده‌، افراد بشر از آوردن مثل آن عاجز باشند؛ به شرط آن‌كه با ادعاي نبوت يا امامت همراه باشد و آورنده معجزه از ديگران بخواهد كه اگر در نبوت (يا امامت‌) او و خدايي بودن معجزه‌اش شك دارند، آن‌ها نيز مانند آن را انجام دهند.(الالهيات في الكتاب و السنّه‌، جعفر سبحاني‌، ج 2، ص 64، نشر مركز جهاني علوم اسلامي‌.)

قرآن از جهات گوناگون معجزه است‌؛ معجزه‌اي زنده و جاويدان كه پيام‌آور آن شخصي درس ناخوانده بوده و در مقابل تمام انديشه‌مندان جهان "تحدي‌" (مبارزه‌طلبي‌) كرده است‌. برخي از جنبه‌هاي اعجاز قرآن عبارتند از:

1. "اعجاز ادبي‌" كه برجسته‌ترين اديبان عرب را سخت شگفت‌زده كرده است‌. سرسخت‌ترين دشمنان پيامبر9 با شنيدن چند آيه به فرا بشري بودن قرآن اعتراف مي‌كردند. هيچ‌كس مثل قرآن نياورده و نخواهد آورد.(براي كسب اطلاع بيشتر ر.ك‌: پيام قرآن‌، استاد مكارم شيرازي‌، ج 8، ص 82 ـ 102، انتشارات‌: نسل جوان‌.)

2. اعجاز از نظر "اخبار غيبي‌"؛ مانند: وعده پيروزي (خداپرستان‌) روم در كمتر از 10 سال بر (آتش‌پرستان آن زمان‌) ايران‌، پيش‌بيني فتح مكه و دهها نمونه ديگر؛(همان‌، ص 275 ـ 303.) البته ممكن است افراد ديگري نيز پيشگويي‌هايي بكنند و درست از آب درآيد؛ ولي نام آن معجزه نيست‌؛ زيرا غالباً كلي است و با عباراتي چند پهلو بيان مي‌شود و با ادعاي نبوت يا امامت همراه نيست‌.

3. اعجاز در "وضع قوانين اخلاقي‌": انديشه‌مندان غير مسلمان نيز به اين نكته معترفند كه "قرآن‌، كلام الهي‌، متقن‌ترين قوانين و نسخه پر افتخار بشري و عهده‌دار سعادت بشر است كه قوانين سعادت بشر از روي آن بايد نوشته شود."(قرآن و ديگران‌، علي‌اكبر صداقت‌، ص 46، نشر روح‌.) تاريخ اسلام‌، گواه روشني براي اثبات اين ادعاست‌.

4. اعجاز از نظر "علوم جديد" و اكتشافات علمي‌: با اين‌كه قرآن‌، كتاب تربيت و هدايت است‌، در عين حال‌، اقيانوس بي‌كراني از علوم تجربي و انساني هم هست كه دانشمندان را به تحقيقات زيادي واداشته و آن‌ها را وادار به اعتراف كرده كه قرآن‌، ساخته و پرداخته حضرت محمد9 نيست‌؛ بلكه از ناحيه غيب به او وحي شده است‌.(پيام قرآن‌، همان‌، ص 245.) حركت و جاذبه زمين‌، حركت خورشيد و منظومه شمسي‌، گسترش روزافزون جهان‌، زوجيت عمومي و دهها نمونه ديگر، همگي از جنبه‌هاي اعجاز علمي قرآن است‌.(برهان رسالت‌، آيت‌اللّه سبحاني‌، ص 225 ـ 281، نشر كتابخانه صدر.)

بانو دكتر "لورا واكسيا" استاد دانشگاه نابل در اين باره مي‌نويسد: "كتاب آسماني اسلام‌، نمونه‌اي از اعجاز است‌. قرآن كتابي است كه نمي‌توان از آن تقليد كرد. نمونه سَبْك و اسلوب قرآن در ادبيات سابقه ندارد. تأثيري كه اين سبك در روح انسان ايجاد مي‌كند، ناشي از امتيازها و برتري‌هاي آن است‌. چطور ممكن است اين كتاب اعجازآميز، ساخته محمد9 باشد؛ در صورتي كه او يك نفر عرب درس نخوانده بود؟ ما در اين كتاب گنجينه‌ها و ذخايري از علوم مي‌بينيم كه فوق استعداد و ظرفيّت باهوش‌ترين اشخاص‌، فيلسوفان و قوي‌ترين رجال سياست و قانون است‌."

معجزه پيامبر9 از مقوله علم و معرفت بوده‌، براي همه بشر و تا ابد معجزه است‌. البته به حكم ضرورت‌، فهم مردم از دانش قرآن مختلف است و شدت و ضعف دارد؛ چنان كه درك انسان از مسائل و مشكلات روزمره‌اش مختلف است‌. بنابراين همان‌طور كه انسان براي حل مشكلات روزانه زندگي‌اش به ديگران مراجعه مي‌كند بايد براي فهم درست حقايق قرآن به اهل آن مراجعه كند. معجزه بودن قرآن براي فرد فرد بشر در همه اعصار است‌. و اگر كساني بلاغت و فصاحت قرآن را نفهمند، بايد از اهل آن بپرسند. قطعاً ميان اين معجزه و معجزه ديگر پيامبران مانند عصاي موسي كه از مقوله علم نبود و محدود به زماني خاص براي عده‌اي خاص بود، تفاوت بسياري وجود دارد. فراگير بودن معجزه پيامبر گرامي اسلام‌چنين اقتضايي دارد.(الميزان‌، همان‌، ج 1، ص 94.)

براي آگاهي بيشتر از جنبه‌هاي گوناگون اعجاز قرآن ر.ك‌:

1. اعجاز قرآن در نظر اهل‌بيت عصمت و بيست نفر از علماي بزرگ اسلام‌، سيد رضا مؤدب‌، انتشارات احس الحديث‌.

2. التمهيد، آيت‌الله معرفت‌، ج 5و6، دفتر نشر اسلامي (جامعه مدرسين‌).

3. اعجاز علمي قرآن‌، رضايي اصفهاني‌، انتشارات مبين‌.