آيا سوره‌اي در قرآن وجود دارد، كه قسمتي از آن در مكه و قسمتي از آن در مدينه بر پيامبر نازل شده باشد؟ و يا پيامبر قسمتي از آن سوره را در مكه و قسمتي از آن را در مدينه بيان كرده باشد؟

پاسخ:

در برخي سوره‌ها، آياتي برخلاف مكان نزول سوره آمده است‌؛ يعني اگر سوره مكي است برخي آيات آن مدني و اگر مدني است‌، برخي آيات آن مكي مي‌باشد.

علامه طباطبايي‌؛ در ذيل آيات نخستين سوره اعلي‌َ مي‌گويد: "سياق آيات اول سوره‌، سياق آيات مكي است ولي در ادامه يعني از آيه "قَدْ أَفْلَح‌َ مَن تَزَكَّي‌َ ؛..." مكي يا مدني بودن آن مورد ترديد است‌، چون از طريق اهل‌بيت رواياتي رسيده كه منظور از "تزكي‌" دادن زكات فطره و خواندن نماز عيد است و روز و نماز عيد و... بعد از هجرت تشريع شده‌، پس در نتيجه آيات ذيل سوره اعلي در مدينه نازل شده است‌، پس برخي از آيات سوره اعلي در مكه و برخي در مدينه فرود آمده است‌.(ر.ك‌: الميزان‌، مرحوم علامه طباطبايي‌؛، ج 20، ص 264، مؤسسة الاسلامي‌، قم‌.)

همچنين گفته‌اند در سوره بقره كه مدني است دو آيه 109 و 272 استثنا بوده و مكي به حساب مي‌آيند.(ر.ك‌: الاتقان‌، جلال الدين سيوطي‌، ج 1، ص 43ـ52، دار ابن كثير، بيروت‌.)

علامه طباطبايي‌؛، هم چنين در ذيل آيات نخستين سورة دهر مي‌گويد: اين سوره به گواهي سياق آن و دست كم دوازده آيه اول آن در مدينه نازل شده و نُه آية ذيل آن در مكه فرود آمده است‌.(ر.ك‌: الميزان‌، همان‌، ص 120.)

برخي ديگر از دانشمندان علوم قرآني معتقدند كه هر سوره‌اي كه مكي است تمام آيات آن مكي و هر سوره‌اي كه مدني است تمام آيات آن مدني است‌.(ر.ك‌: علوم قرآني‌، آيت اللّه معرفت‌، ص 96ـ97، انتشارات موسسة التمهيد، قم‌.)