لطفاً مطالب و محتواى سوره مبارك "قمر" را بيان فرماييد.

پاسخ:

همه آيات سوره قمر كه در مكه نازل شده‌، انذار و تهديد مشركان است‌، تنها در دو آيه آخر، پرهيزكاران را بشارت مي‌دهد. سبب نزول سوره قمر اين بود كه مشركان قريش از پيامبر اكرم‌(ص) خواستند كه اگر شما راست مي‌گويي و فرستاده خدا هستي‌، كره ماه را دو قسمت كن و وعده دادند كه اگر اين كار را انجام دهد، ايمان آورند، پيامبر اكرم‌(ص) از خدا درخواست نمود كه خواسته آنان عملي شده ماه دو نيم شود.(مجمع البيان‌، طبرسي‌، ج 9، ص 278، نشر دارالفكر ، تفسير بحرالمحيط، ابي حيان اندلسي‌، ج 10، ص 32، نشر دارالفكر.) مطالبي كه در اين سوره عنوان شده‌، به چند بخش تقسيم مي‌شود:

1. شكافته شدن ماه كه آيه به اين جهت تصريح فرموده است‌؛ علاّمه طباطبايي در اين‌باره فرموده‌اند: "معجزه شق القمر، به دست رسول اكرم‌(ص) در مكّه و پيش ازهجرت مسئله‌اي است كه مورد قبول همه مسلمانان است و كسي در آن ترديد نكرده‌... و روايات فراواني اين معنا را تأييد مي‌كند و اهل حديث و مفسّران بر قبول آن احاديث اتفاق دارند."(الميزان‌، علامه طباطبايي‌؛، ج 19، ص 59و55، نشر مؤسسه اعلمي للمطبوعات‌.)

2. در بخشي ديگر داستان پنج قوم از اقوام گذشته‌، بيان شده كه همه آن‌ها، بر اثر طغيان وسركشي‌، گرفتار عذاب الهي شدند؛ نخست سرگذشت قوم نوح‌، مطرح شده كه با همه سعي و كوششي كه آن حضرت‌، براي هدايت آنان نمود، ايمان نياوردند؛ آن حضرت وقتي از هدايت آنان نااميد شد نفرين نمود، خداوند هم به وسيله آب كه از آسمان و زمين جاري گرديد، آن‌ها را هلاك كرد؛ سپس داستان قوم عاد را يادآور مي‌شود كه به وسيله بادهاي سخت نابود شدند؛ آن گاه به سرنوشت قوم ثمود كه شتر حضرت صالح را كشتند اشاره مي‌فرمايد كه خداوند به وسيله يك صيحه‌اي وحشتناك آنان را هلاك نمود. در پايان‌، به سرگذشت قوم لوط و آل‌فرعون‌، اشاره مي‌فرمايد.

ترديدي نيست كه هدف قرآن از بيان داستان اُمت‌هاي گذشته‌، عبرت گرفتن ديگران است‌؛ قرآن به اين وسيله به مشركان و كفّار هشدار مي‌دهد كه اقوام گذشته بر اثر سركشي و ستم‌، گرفتار عذاب شدند و شما هم اگر راه آن‌ها را ادامه دهيد، چنين سرنوشتي در انتظارتان است‌؛ از اين رو، پس از هر داستان‌، اين آيه تكرار شده است‌: "فَكَيْف‌َ كَان‌َ عَذَابِي وَ نُذُرِ ؛ اكنون بنگريد عذاب و انذارهاي من چگونه بود؟"

3. اين سوره در قسمت ديگر، مشركان مكّه را مورد خطاب قرار داده‌، مي‌فرمايد: "آيا كفّار شما از كافران پيشين بهترند يا براي شما امان نامه‌اي در كتب آسماني نازل شده‌."(قمر،43) سپس هشدار مي‌دهد: "إِن‌َّ الْمُجْرِمِين‌َ فِي ضَلَـَل‌ٍ وَ سُعُرٍ ؛(قمر،47) مجرمان در گمراهي و شعله‌هاي آتشند."

4. در بخش ديگر، پس از بيان سرنوشت كافران و ستمگران‌، به سرنوشت پرهيزكاران اشاره نموده مي‌فرمايد: "پرهيزكاران در ميان باغ‌ها و نهرهاي بهشتي جاي دارند، آن‌ها در جايگاه صدق و حق و راستي‌، نزد خداوند مالك قادر قرار دارند."