چرا بعضي از سوره ها به نام حيواناتي مانند عنكبوت و مورچه و ... ناميده شدند و چرا ديگر حيوانات نامشان بر روي سوره ها نيست و اين كه چرا در يك سوره به نام جمعه بكار رفته؟

پاسخ:

علت اينكه اسامي بعضي سوره ها به نام حيوانات نامگذاري شده است يا سوره اي به نام سوره جمعه ناميده شده؛ اينست كه در آن سوره از آن حيوان نام برده شده است و يا در سوره جمعه درباره فضيلت نماز جمعه و ترك تجارت سفارش شده است كه در اينجا به اين آيات اشاره مي كنيم :

      در آيه 9 سوره مباركه جمعه آمده است : "يا ايهاالذين آمنوا اذا نودي الصلوه من يوم الجمعه فاسعوا الي ذكرا... و ذر والبيع ذلكم خير لكم ان كنتم تعلمون" يعني اي كساني كه ايمان آورده ايد هرگاه شما را براي نماز روز جمعه بخوانند في‌الحال به ذكر خدا بشتابيد و كسب و تجارت را رها كنيد كه اين (نماز جمعه از هر تجارتي) براي شما بهتر است اگر كه بدانيد در آيه 41 سوره مباركه عنكبوت آمده است : "مثل الذين اتخلفوا من دون ا... اولياء كمثل العنكبوت اتخذت بيتاً و ان اوهن البيوت لبيت العنكبوت لو كانوا يعلمون" يعني مثل حال آنانكه غير خدا را به دوستي برگرفتند حكايت خانه ايست كه عنكبوت بنياد كند و اگر بدانيد سست ترين خانه ها خانه عنكبوت است. و در آيه               18-17-16 سوره مباركه نمل چنين آمده است : "سليمان كه وارث ملك داوود شد (و مقام سلطنت و خلافت يافت) به مردم گفت كه ما را زبان مرغان آموختند و از هر گونه نعمت عطا كردند اين همان فضل و بخشش آشكار است (از خداي متعال) و سپاهيان سليمان از گروه جن و انس و مرغان هر سپاهي تحت فرمان رئيس خود در ركابش حاضر آمدند تا آنجا كه به وادي مورچگان رسيدند : "حتي اذا اتوا علي واد النمل قالت نمله يا ايهاالنمل ادخلوا مساكنكم لا يحطمنكم سليمان و جنوده و هم لا يشعرون. (كه در اين وقت) موري چون جلال سليمان و سپاه عظيم آنان را مشاهده كرد گفت اي موران همه به خانه هاي خود رويد مبادا سليمان و سپاهيانش ندانسته شما را پايمال كنند.

      علامه طباطبايي( درباره علت نامگذاري سوره به اين مطلب اشاره كرده و مي فرمايند : "اسامي سوره ها جنبه توفيقي ندارد(يعني نامگذاري توسط پيامبر صورت نگرفته است) و معمولاً از معاني و يا از كلماتي كه در سوره ذكر شده اتخاذ شده است مثال اول سوره توحيد و مثال دوم سوره بقره است و گاهي اسم يك سوره به مناسبت وصفي است كه آن سوره دارد مانند فاتحه الكتاب، و گاهي نام سوره آيه اول همان سوره است مانند "اقرباسم ربك الذي خلق"(1)

منبع

1. قرآن در اسلام، علامه طباطبايي، ص129