مفهوم كلى سوره "فتح‌" چيست‌؟

پاسخ:

اين سوره‌، همان گونه كه از نامش پيدا است‌، پيام‌آور فتح و پيروزي چشم‌گيري بر دشمنان اسلام مي‌باشد. با توجه به نزول آن در سال ششم هجري در مدينه و پس از ماجراي "حديبيه‌"، آيات مختلف آن با صلح حديبيه منطبق مي‌باشد. پيامبر اكرم‌در خواب ديدند كه همراه ياران خود وارد مسجد الحرام شده‌، مناسك عمره را به جا مي‌آورند؛ از همين رو، همراه مهاجران و انصار و ساير مسلمانان به سوي مكه حركت كردند تا به سرزمين "حديبيه‌" رسيدند. مشركان قريش از اين كار باخبر شده در همان سرزمين‌، راه را بر پيامبر(ص) بستند؛ اين امر موجب بستن عقد قراردادي ميان آن حضرت و مشركان مكه‌، به نام "صلح حديبيه‌" شد. در هنگام بازگشت به مدينه‌، اين آيات بر پيامبر اكرم‌نازل شد و چهره مباركش‌، غرق سرور و شادماني گرديد. به طور كلي‌، محتواي اين سوره عبارت است از:

1. بشارت به فتحي بزرگ و نمايان خواه فتح مكه باشد يا فتح خيبر يا همين صلح حديبيه و يا هر پيروزي ديگري و بيان برخي از اهداف اين پيروزي (آيات 1ـ7).

2. اشاره به "بيعت رضوان‌" در زير درختي پيش از ماجراي صلح حديبيه و كارشكني‌هاي منافقان و نمونه‌هايي از عذرهاي واهي آنان در مورد عدم شركت نكردن در ميدان جهاد همراه پيامبر اكرم‌و بيان كساني كه از شركت در ميدان جهاد معذورند (آيات 10ـ27)؛

3. ويژگي‌هاي پيروان راستين خط پيامبر اكرم‌؛(ر.ك‌: تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران‌، ج 22، ص 6، دارالكتب الاسلاميه‌.)