پاسخ:
"علوم قرآني" به مجموعه‌اى از علوم اطلاق مي‌گردد كه براى فهم و درك قرآن مجيد به عنوان مقدمه فراگرفته مي‌شوند و دانستن آن‌ها براى هر مفسّر و محققى لازم است و به تعبيرى مباحثى متعلق به قرآن است كه از جهت نزول قرآن، ترتيب، جمع، كتابت، قرائت، تفسير، ناسخ و منسوخ و... به بررسى و بحث پرداخته شده است.
از آن‌جا كه نحوة نگارش محققان و دانشمندان علوم قرآنى به قرآن از جوانب مختلف بوده و شيوه‌هاى تقسيم‌بندى آنان در ارتباط با مباحث آن متفاوت است، در انواع و تعداد علوم قرآن تفاوت ديده مي‌شود و برخى آن را به پنجاه، بعضى به هشتاد و دسته‌اى به چهارصد و يا حتى بيشتر ذكر كرده‌اند.
اهتمام و عنايت مسلمانان از صدر اسلام و اشتياق شديد آنان به قرآن به عنوان وحى آسمانى و معجزه جاودانى باعث شد تا از همان قرن نخست بزرگانى از صحابه پيامبر اكرم‌و پس از آن علما و دانشمندان اسلامى در زمينه‌هاى مختلف تفسير و مسائل مربوط به قرآن توجه ويژه‌اى را نشان دهند.
به اعتقاد دانشمندان علوم قرآنى، در ميان صحابه پيامبر گرامي‌حضرت على بن ابيطالب‌از پيشگامان و طلايه‌داران تفسيرو علوم قرآنى بوده و شاگردانى در تفسير قرآن همچون ابن عباس را تربيت كرده‌اند.
دورة تدوين تفسير و مباحث قرآنى از قرن دوم هجرى آغاز شد و از اين زمان به بعد دانشمندان فراوانى به تأليف آثارى دربارة علوم قرآنى پرداختند.
اصطلاح علوم قرآنى آن گونه كه امروزه رايج است با آن در سده‌هاى نخستين مصطلح بوده، متفاوت است، در گذشته علوم قرآنى بر مباحث تفسيرى قرآن نيز اطلاق مي‌شد؛ ولى به تدريج كثرت و تنوّع مباحث سبب شد ميان مباحث علوم قرآنى و علم تفسير نوعى مرزبندى به وجود آيد.
تدوين جامع انواع علوم قرآنى، از قرن هشتم با تأليف كتاب "البرهان فى علوم القرآن" اثر بدرالدين محمد بن عبداللّه زركشى آغاز مي‌گردد كه از جامعيت مناسبى برخوردار مي‌باشد. و به تدريج آثار متعدد و متنوّعى درباره علوم قرآنى تدوين و تأليف شد. و درعصر حاضر نيز مي‌توان از آثارى مثل "التمهيد فى علوم القرآن" اثر آيت اللّه محمد هادى معرفت؛ پژوهشى در تاريخ علوم قرآن اثر سيد محمد باقر حجتى و... نام برد.(ر.ك: درسنامة علوم قرآنى، حسين جوان آراسته، سطح 1، ص 25ـ29، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى، قم.)
از آن جا كه قرآن كريم، معجزه جاويدان پيامبر اكرم‌مي‌باشد و كسى نتوانسته حتى سوره‌اى مثل و همانند آن را بياورد از نظر لفظ و معنا پويا و در جهات مختلف داراى اعجاز است.
و به همين خاطر و اهميت فراوان قرآن كريم و جايگاه ويژة آن در ميان مسلمانان، علوم مربوط به آن نيز مورد توجه ويژة مسلمانان قرار گرفته است و دراين راستا كتاب‌ها، مقالات و... فراوانى نگاشته شده و از همان آغاز، تاريخ قرآن و علوم قرآنى مورد توجه قرار گرفت.(براى آگاهى بيشتر ر.ك: علوم قرآنى، آيت اللّه معرفت، ص 318ـ490، انتشارات التمهيد.)
براى آگاهى بيشتر از روند و نحوة شكل‌گيرى تاريخ علوم قرآنى مي‌توانيد به كتاب‌هاى زير مراجعه كنيد: