پاسخ:
اثر بخشي عميق و حقيقي قرآن وقتي است كه با تقوي و پرهيزگاري و تدبر و عمل به قرآن همراه باشد «ذلك الكتاب لاريب فيه هدي للمتقين» اين كتاب راهنماي پرهيزكاران است.(1)
تدبر و انديشه در آيات اين سوره كه آميخته با استدلالات زنده و روشني است، روح توحيد و خداپرستي را در انسان زنده كرده و پايه هاي شرك را ويران مي سازد. به عنوان مثال در آيه هاي اين سوره مباركه به روح لجاجت و تكبر مشركان در برابر حق و نشانه هاي خدا اشاره كرده و مي گويد: «و ما تأتيهم من آيه من آيات ربّهم الا كانوا عنها معرضين» يعني آنها چنان لجوج و بي اعتناء هستند كه هر نشانه اي از نشانه هاي پروردگار را مي بينند، فوراً از آن روي برمي گردانند.
يعني ابتدايي ترين شرط هدايت و راهيابي كه تحقيق و جستجوگري است در آنها وجود ندارد، نه تنها شور و عشق يافتن حق در آنها نيست كه مانند تشنگاني كه به دنبال آب مي دوند در جستجوي حق باشند، بلكه اگر چشمه آبي زلال بر در خانه آنها بجوشد، صورت از آن برگردانده و اصلاً به آن نگاه نمي كنند، حتي اگر اين آيات از طرف پروردگار آنها باشد(ربهم) و به منظور تربيت و تكامل خود آنها نازل گردد.
و البته اين روحيه منحصر به دوران جاهليت و مشركان عرب نبود، الآن هم بسياري را مي بينيم كه در يك عمر شصت ساله حتي، زحمت يك ساعت تحقيق و جستجو درباره خدا و مذهب به خود نمي دهند، سهل است اگر كتاب و نوشته اي در اين زمينه به دست آنها بيفتد به آن نگاه نمي كنند، و اگر كسي در اين باره با آنها سخن گويد گوش فرا نمي دهند، اينها جاهلان لجوج و بي خبري هسنتد كه ممكن است گاهي دركسوت دانشمند ظاهر شوند(2)
علاوه بر اين دقت در اين سوره مي تواند روح نقاق و پراكندگي را از ميان مسلمانان برچيندو گوشها را شنوا و چشمها را بينا و دلها را دانا سازد ولي عجيب است كه بعضي از اين سوره تنها به خواندن الفاظ آن قناعت مي كنند و جلسات عريض و طويلي براي ختم انعام و حل مشكلات شخصي و خصوصي خود با تشريفات ويژه اي تشكيل مي دهند كه به نام جلسات ختم انعام ناميده مي شود، مسلماً اگر در اين جلسات به محتواي سوره دقت شود، نه تنها مشكلات شخصي، بلكه مشكلات عمومي مسلمانان نيز حل خواهد شد، اما افسوس كه بسياري از مردم به قرآن به عنوان يك سلسله اوراد كه داراي خواص مرموزو ناشناخته است مي نگرند و جز به خواندن الفاظ آن نمي انديشند در حالي كه قرآن سراسر درس است و مكتب و برنامه است و بيداري، رسالت است و آگاهي(3)