رابطه حروف مقطعه قرآن با رياضيات چيست؟

پاسخ:

برخى از صاحب‌نظران در چند دهه‌ى اخير، بعد ديگرى براى اعجاز قرآن بيان كرده‌اند كه همان اعجاز عددى قرآن كريم است. اين افراد ادعا مى‌كنند كه يك نظام رياضى خاصى بر قرآن حاكم است.

 چندى قبل، مجله‌ى معروف مصرى به نام «آخر الساعه» كه از بزرگ‌ترين مجله‌هاى مصور خاورميانه است گزارشى درباره‌ى تحقيقات دانشمندى مصرى در مورد تفسير پاره‌اى از آيات قرآن مجيد به كمك كامپيوتر، منتشر ساخت كه اعجاب همگان را در نقاط مختلف جهان برانگيخت. اين تحقيقات محصول سه سال كوشش پيگير و كار مداوم «دكتر رشاد خليفه» شيميدان مصرى بود. او براى تحقيقات خود مدت‌ها از كامپيوتر استفاده نمود.

 تمام كوشش استاد مزبور براى كشف معانى حروف مقطعه قرآن، مانند (الم ـ يس ـ ق و...) صورت گرفته است او با كمك محاسبات پيچيده‌اى ثابت كرد كه رابطه‌ى نزديكى ميان حروف مزبور با حروف سوره‌اى كه در آغاز آن قرار گرفته است، وجود دارد.(1)

 دكتر رشاد خليفه مي‌نويسد: مي‌دانيم قرآن مجيد 114 سوره دارد، كه از ميان مجموع اين سوره‌ها، 29 سوره در آغاز آنها حروف مقطعه قرار دارد. جالب اينجا است كه اگر مكررات آن را حذف كنيم درست نصف حروف 28 گانه الفباى عربى را تشكيل مي‌دهد. (يعنى أ ـ ح ـ ر ـ س ـ ص ـ ط ـ ع ـ ق ـ ك ـ ل ـ م ـ ن ـ هـ ـ ي) كه گاهى آن را حروف نورانى مى‌نامند.

 اينك توجه شما را به نتايج جالبى كه دكتر رشاد خليفه رسيده است جلب مى‌كنيم:

 1. حروف مقطعه يك حرفي: نسبت حرف (ق) در سوره (ق) از تمامى سوره‌هاى قرآن بدون استثناء بيشتر است و نيز محاسبات نشان داد كه حرف (ص) در سوره (ص) چنين است، يعنى مقدار آن به تناسب مجموع حروف از هر سوره‌ى ديگر بيشتر است و نيز حرف (ن) در سوره‌ى (ن و القلم). (2)

 2. حروف مقطعه چند حرفي: اگر چهار حرف (المص) را در آغاز سوره‌ى اعراف در نظر بگيريم، اگر الف‌ها و لام‌ها و ميم‌ها و صادهايى كه در اين سوره وجود دارد را با هم جمع كنيم و نسبت آن را با حروف اين سوره بسنجيم خواهيم ديد كه از تعداد مجموع آن در هر سوره‌ى ديگر قرآن بيشتر است.

 همچنين (المر) در آغاز سوره‌ى رعد و (كهيعص) در آغاز سوره‌ى مريم.

 3. تاكنون بحث درباره حروفى بود كه تنها در آغاز يك سوره‌ى قرآن قرار داشت. اما حروفى كه در آغاز چند سوره قرار دارد مانند (الر ـ الم) شكل ديگرى دارد و آن اينكه بر طبق محاسبات كامپيوتر مجموع اين سه حرف مثلاً (الف ـ لام ـ ميم) اگر در مجموع سوره‌هايى كه با الم آغاز شده است حساب شود و نسبت آن با مجموع حروف اين سوره‌ها به دست آيد، از ميزان هر يك از سوره‌هاى ديگر قرآن بيشتر است. (3)

 4. محاسبات كامپيوترى نشان داد كه حاصل جمع حروف مقطعه در هر سوره، يكى از مضرب‌هاى عدد 19 مي‌باشد براى روشن شدن مطلب به جدول زير توجه فرماييد. (4)

 اين جدول تمام حروف مقطعه اوائل سوره‌هاى قرآن را نشان مي‌دهد.

 حروف

 شماره حروف در سوره‌هاى آن

 آخر تقسيمشان بر 19

 ا

 17499

 17499 ÷ 19 = 921

 ل

 11780

 11780 ÷ 19 = 620

 م

 8683

 8683 ÷ 19 = 457

 ر

 1235

 1235 ÷ 19 = 65

 ص

 152

 152 ÷ 19 = 8

 ح

 304

 304 ÷ 19 = 16

 ق

 114

 114 ÷ 19 = 6

 ن

 133

 133 ÷ 19 = 7

 ط + س

 494

 494 ÷ 19 = 26

 ط + هـ

 589

 589 ÷ 19 = 31

 ى + س

 969

 969 ÷ 19 = 51

 ع + س + ق

 722

 722 ÷ 19 = 38

 ح + م

 8987

 8987÷ 19 = 473

 ا + ل + م

 37962

 37962÷ 19 = 1998

 ا + ل + ر

 30514

 30514÷ 19 = 1606

 ط + س + م

 9177

 9177÷ 19 = 483

 ا + ل + م + ر

 39197

 39197÷ 19 = 2063

 ا + ل + م + ص

 38114

 38114÷ 19 = 2006

 جمعاً

 206625

 206625÷ 19 = 10875

رديف

سوره‌ها

شماره‌ى سوره‌ها

 آيه‌هايى حروف مقطعه

ا

ل

م

ر

ص

ح

ط

س

هـ

ي

ع

ق

ن

ك

 جمع حروف در سوره‌ها

البقره

2

أ ل م

4592

2204

2190

9991

آل‌عمران

3

أ ل م

2578

1885

1251

5714

الاعراف

7

أ‌ل‌م‌س

2573

1523

1160

98

5258

يونس

10

أ ل ر

1353

912

257

2522

هود

11

أ ل ر

1402

788

324

2514

يوسف

12

أ ل ر

1335

812

258

2405

الرعد

13

أ‌ل‌م‌ر

125

479

260

137

1501

ابراهيم

14

أ ل ر

394

452

160

1206

الحجر

15

أ ل ر

503

323

99

925

مريم

19

 ك‌هـ ‌ي‌ع‌س

26

168

345

122

137

798

طه

20

ط هـ

28

314

242

الشعراء

26

ط س م

489

33

93

615

النمل

27

ط س

27

92

120

القصص

28

ط س م

461

19

100

580

العنكبوت

29

أ ل م

784

554

347

1685

الروم

30

أ ل م

545

396

318

1259

لقمان

31

أ ل م

348

298

177

822

السجده

32

أ ل م

268

154

158

580

يس

36

ى س

48

237

285

ص

38

ص

28

غافر

40

ح م

389

64

453

فصلت

41

ح م

276

58

334

الشوري

42

ح‌م‌ع‌س‌ق

308

53

52

99

57

570

الزخرف

43

ح م

317

45

262

الدخان

44

ح م

145

16

161

الجاثيه

45

ح م

200

31

231

الاحقاف

41

ح م

227

37

264

ق

50

ق

57

57

القلم

68

ن

123

123

جمعاً

 17499

11780

8683

1215

152

304

107

387

482

582

221

114

123

137

 41816

 نتيجه‌گيري:

 تعداد زيادي از دانشمندان مسلمان نظم رياضى قرآن را دنبال كرده‌اند و به نتايج قابل توجهي رسيده‌اند، هر چند كه برخى از محاسبات آنها خطا بوده و يا با اعمال سليقه و ذوق شخصى همراه بوده است.

 در مقابل آنان، گروه ديگرى از نويسندگان و صاحب‌نظران قرآنى، قرار دارند كه اين مطالب را نمى‌پذيرند و برخى محاسبات آنان را خطا آلود مى‌دانند.

 كه از سخنان هر دو طرف استفاده مي‌شود كه نظم رياضى قرآن، به صورت موجه جزئيه (يعنى در برخى از موارد ادعا شده) مورد پذيرش موافقان و مخالفان اعجاز عددى واقع شده است و اين مطلب از شگفتى‌هاى علمى قرآن به شمار مي‌آيد. اما به صورت موجيه كليّه (يعنى در همه‌ى موارد ادعا شده) مورد قبول نيست. (5)

 اعجاز عددى و اشكالات آن:

 كسانى كه اعجاز عددى را قبول ندارند، به مطالب زير استناد كرده‌اند:

 1. قرآن از طريق قرآن شناخته مى‌شود و در اين طريق سخنى از اعجاز عددى نيست.

قسمتى از آيات قرآن كه ماهيت قرآن را معرفى مى‌كند عبارتند از:

«ذلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُديً لِلْمُتَّقِينَ»(6)

 «شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِى أُنْزِلَ فِيهِالْقُرْآنُ هُديً لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدي‏ وَالْفُرْقَانِ»(7)

 «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِى لِلَّتى هِيَ أَقْوَمُ»(8)

 چنانچه ملاحظه مى‌كنيد قرآن خود را نور، حكمت، علم، ذكر، هدايت و موعظه... معرفى مى‌كند و همه‌ى اين عناوين در پرتو توجه به محتواى قرآن و پيروى از رهنمودهاى آن ميسر مى‌شود نه از طريق دقت در ساختار لفظى و كشف تناسب و توازن حروف و كلمات اين كتاب آسمانى. بنابراين در هيچ جاى قرآن حتى به طور تلويحى نيز به اينگونه كاوش‌ها دعوت نشده‌ايم.

 مى‌دانيم كه يكى از داستان‌هاى عبرت‌انگيز قرآن داستان «اصحاب كهف» است. قرآن بعد از ذكر داستان آنها، اظهار تاسف مى‌كند كه چرا مردم به جاى اينكه به پيام اين قصه توجه كنند و راه اصحاب كهف را بپيمايند خود را مشغول مطالب حاشيه‌اى و فرعى قصه نموده‌اند و بر سر تعداد اصحاب كهف با هم جدال مى‌كنند. (9)

 2. معرفى قرآن در احاديث: آيا حديثى از معصومين(ع) به ما رسيده است كه قرآن را كتابى اسرارآميز، معماگونه و حاوى فرمول‌هاى رياضى و از مقوله‌ى رمل و جفر معرفى كرده باشد؟ پاسخ منفى است. هرگز در بيانات امامان معصوم و سيره‌ى عملى آنها مشاهده نشده است كه قرآن را از اين منظر بنگرند، و مطالبى هر چند تلويحى در مورد تعداد حروف و كلمات قرآن و روابط رياضى بين آنها، بيان نموده باشند.

 در احاديث نيز قرآن علم، حكمت و نور خوانده شده است.

 3. اشكالاتى كه در شمارش حروف وجود دارد: گفتيم «رشاد خليفه» در مورد حروف مقطعه به اين نتيجه مي‌رسد كه همواره معدل تكرار حروف مقطعه در سوره‌اى خاص، از معدل تكرار حروف ديگر بيشتر است. چنانچه در سوره‌ى (ق) حرف (ق) معدلى بالاتر از ساير حروف در اين سوره، و ساير سوره‌هاى ديگر قرآن دارد؛ و يا حرف (ن) در سوره‌ى (ن و القلم) بزرگ‌ترين رقم نسبى را دارد.

 اگر آمارها با موارد نقض روبرو نمى‌رشد ما هم با ايشان و ساير پيروان «تئورى نظم رياضى قرآن» هم عقيده مى‌شديم اما در اينجا با استثناهاى فراوانى روبرو مى‌شويم. براى مثال:

 1. تعداد تكرار حروف (ق) در سوره‌هاى الشمس و القيامه و الفلق، در حدّى است كه معدل تكرار آن از معدل تكرار (ق) (در سوره ق) بيشتر مى‌باشد.

 2. در سوره‌ى طه كه دو حرف (ط + ـه) وجود دارد با پنج استثناء روبرو مى‌شويم: 1. حج 2. نور 3. فتح 4.‌مجادله 5. توبه

 3. در ورد سوره‌ى يس نتيجه برعكس است يعنى ياء و سين كمترين تكرار را به خود اختصاص داده‌اند.

 4. در مورد حرف (ن) در سوره‌ى (ن و القلم) مى‌بينيم تكرار آن در سوره‌ى حجر بيشتر از تكرار آن در سوره‌ى (ن و القلم) است. (10)

 در مورد مضرب‌هاى عدد 19 اشكالات فراوانى وجود داردكه ما به چند مورد اشاره مى‌كنيم:

 5. حرف مقطعه‌ي (ن) در اول سوره‌ى (ن و القلم) 131 مورد است، كه در اين صورت از مضرب‌هاى عدد 19 نمى‌باشد. در حالى كه قائلين به اعجاز عدد 19 مى‌گويند 133 مورد است. (133 = 19 × 7)

 6. در سوره‌ي طه مجموع ط + ـه 239 مورد است نه 342 و 239 يكى از مضرب‌هاى عدد 19 نمى‌باشد.

 7. در شمارش حرف (ل) در چهار مورد اشتباه صورت گرفته است:

 الف: آيه 21 سوره‌ى روم كه در اين آيه 7 مورد لام شمارش شده در حالى كه 8 مورد مى‌باشد.

 ب: آيه 58 سوره‌ى يونس كه در اين آيه 5 مورد لام شمارش شده در حالى كه 6 مورد مى‌باشد.

 ج: آيه 70 سوره‌ى هود كه در اين آيه 8 مورد لام شمارش شده در حالى كه 9 مورد مى‌باشد.

 د: آيه 41 سوره‌ى ابراهيم كه در اين آيه 5 مورد لام شمارش شده در حالى كه 6 مورد مى‌باشد.

 بنابراين مجموع (ا + ل + م) در سوره‌ى روم يكى از مضرب‌هاى عدد 19 نمى‌باشد و همچنين مجموع (ا + ل + ر) در سوره‌هاى هود، يونس و ابراهيم. (11)

پاورقيها
1 . ايشان از كامپيوتر براى انجام محاسبه‌ى تعداد حروف سوره‌ها و به دست آوردن نسبت هر يك از اين حروف كمك گرفته است.
2 . تنها استثنايى كه در اين زمينه وجود دارد سوره‌ى حجر است كه تعداد نسبى حرف (ن) در آن بيشتر است. ولى چون سوره‌ى حجر داراى (الر) است و بعداً مى‌گوييم كه سوره‌هايى كه داراى حروف مقطعه‌ى واحد هستند، بايد در حكم يك سوره باشند، اين اشكال رفع مى‌شود.
3 . تفسير نمونه، ج 2، ص 413 ـ 419.
4 . اعجاز عددى قرآن كريم و رد شبهات، محمود احمدي.
5 . پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، ج 1، ص 231.
6 . بقره . 2.
7 . بقره . 185.
8 . اسراء . 9.
9 . كهف . 22.
10 . مجله كيهان انديشه، ش 67، ص 62 به بعد.
11 . اعجاز رقم 19، بسام نماد جرّار، ص 27.