در قرآن كريم‌، يك بار كلمه "بكه‌" و يك بار هم "مكه‌" به كار رفته است‌، اين دو چه تفاوتى با يك ديگر دارند؟

پاسخ:

1. درباره اين كه منظور از "بَكّه‌ِ" در آيه شريفه (آل عمران‌، 96) چيست‌، از سوى مفسران چند احتمال داده شده است‌: الف ـ منظور از بكّه‌، همان مكه است‌؛ يعنى حرف "م‌" به "ب‌" تغيير يافته‌، همان گونه كه در برخى كلمات عرب مشاهده مي‌شود؛ از جمله‌: لازم و لازب‌، راتم و راتب و مانند آن‌ها(الميزان‌، علامه طباطبايى‌؛، ج 3، ص 352، مؤسسه اعلمى، بيروت‌. ) كه هر دو در لغت عرب به يك معنا است‌.

ب ـ بكه از ماده "بك‌" (بروزن فَك‌"، به معناى ازدحام و اجتماع است و اين كه به خانه كعبه‌، يا زمينى كه خانه كعبه در آن ساخته شده "بكه‌" گفته‌اند، دليل آن ازدحام و اجتماع مردم در آن جاست و بعيد نيست كه اين اسم از آغاز روى آن نبوده و پس از رسميت يافتن اين مكان براى عبادت‌، روى آن گذاشته شده باشد.( تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازى و ديگران‌، ج 3، ص 11، دارالكتب الاسلاميه‌. )

ج ـ در روايتى از امام صادق‌آمده است كه مكه نام مجموع ثمر است و بكه نام محلى است كه خانه كعبه در آن جا بنا شده است‌.( همان‌. )

د ـ براى نام گذارى خانه كعبه و محل آن به "بكه‌"، دليل ديگرى نيز گفته شده و آن اين كه ماده مزبور، به معناى از بين بردن نخوت و غرور آمده است‌، و چون در اين مركز بزرگ‌، همه تبعيضات بر چيده مي‌شود و گردن كشان و مغروران‌، همانند مردم عادى بايد به نيايش برخيزند و غرور آن‌ها به اين وسيله‌، در هم شكسته مي‌شود، به آن بكه گفته شده است‌.( همان‌. )

هـ مسجد و مطاف نيز از احتمالات ديگرى است كه درباره بكه گفته شده است‌.( علامه طباطبايى‌؛، همان‌. )