فرق بين محبت و مودّت در سوره روم كه درباره نعمت زن و مرد سخن گفته است چيست‌؟

پاسخ:

خداوند متعال در سوره روم‌، آيه 21 مي‌فرمايد: "وَ مِن‌ْ ءَايَـَتِه‌ِي‌َّ أَن‌ْ خَلَق‌َ لَكُم مِّن‌ْ أَنفُسِكُم‌ْ أَزْوَ َجًا لِّتَسْكُنُوَّاْ إِلَيْهَا وَجَعَل‌َ بَيْنَكُم مَّوَدَّه‌ً وَ رَحْمَه‌ً إِن‌َّ فِى ذَ َلِكَ لاَيَـَت‌ٍ لِّقَوْم‌ٍ يَتَفَكَّرُون‌َ ؛ و از نشانه‌هاى او اين كه همسرانى از جنس خود شما براى شما آفريد، تا در كنار آن‌ها آرامش يابيد، و در ميانتان مودت و رحمت قرار داد، در اين نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكر مي‌كنند."

"مودت‌" و "رحمت‌" در حقيقت ملاط و مصالح ساختمانى جامعه انسانى هستند، و آمدن اين دو در كنار هم در آيه مذكور ظهور در اين حقيقت دارد كه بايد اين دو از دو طرف مداوم و هميشگى باشند. و اين دو عنصر اجزأ و افراد پراكنده يك جامعه را با هم مرتبط ساخته و پيوند مي‌دهد، و اين دو ميان دو همسر رابطه عاطفى و سرشار از مهربانى و دوستى ايجاد مي‌كند و منجر به تشكيل خانواده و تربيت فرزندان و ادامه و بقأ نسل انسان‌ها مي‌شود.

مودت به معناى دوستى مي‌باشد؛ ولى رحمت به معناى مهربانى و رقتى است كه مقتضى احسان است‌.(ر.ك‌: قاموس قرآن‌، سيد على اكبر قرشى، ج 3، ص 69؛ ج 7، ص 192، دارالكتب الاسلاميه ، مفردات الفاظ قرآن‌، راغب اصفهانى، ص 196، دارالكتاب العربى، بيروت‌.)

برخى از تفاوت‌هاى مودت و رحمت عبارتند از:

1. مودّت به معناى محبت و دوست داشتن قلبى شي‌ء پاكى است‌؛ ولى رحمت دوستى همراه با رقت و رأفت مي‌باشد.(ر.ك‌: التحقيق فى كلمات القرآن الكريم‌، حسن مصطفوى، ج 12ـ13، ص 63ـ65، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى ايران‌.)

2. مودّت غالباً جنبه متقابل دارد، اما رحمت يك جانبه وايثارگرانه است‌، زيرا براى بقأ يك جامعه خدمات گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاهى خدمات بدون عوض كه نياز به ايثار و رحمت دارد.

بنابراين‌، دو عنصر مودت و محبت دو اصل حياتى در تمام جوامع انسانى هستند و فقدان آن‌ها، بحران‌ها و ناهنجاري‌هاى اجتماعى را در پى دارد.(ر.ك‌: تفسير نمونه‌، آيت اللّه مكارم شيرازى و ديگران‌، ج 16، ص 392ـ393، دارالكتب الاسلاميه‌، تهران‌.)