پاسخ:
هيچيك از شما نيست، مگر آنكه وارد جهنم خواهد شد كه اين بر پروردگار قضايى حتمى است»،بنابراين آيا انبيأ هم داخل جهنم ميشوند؟ و نيز آيا گنهكارانى كه توبه كردهاند داخل آن ميشوند؟ در اين صورت پس عصمت انبيأ يا توبه انسانهاى معمولى چه فايدهاى دارد؟
در زبان عرب، «ورود» به معنى داخل شدن نيست، بلكه به معناى نزديك شدن است، به شهادت اينكه در قرآن كريم درباره موسى بن عمران - عليه السلام - آمده است كه:
«و لما ورد مأ وجد عليه امْ من الناس يسقون و وجد من دونهم امرأتين تذودان».(1)
وقتى كه موسى به آب مدين وارد شد جمعيتى از مردم را ديد كه دارند از چاه آب ميكشند، و حيوانات خود را آب ميدهند، و كمى پايينتر از آنان دو نفر زن را ديد كه گوسفندان خود را از مخلوط شدن با گوسفندان سايرين جلوگيرى ميكردند،
و به طور مسلم حضرت موسى(ع) داخل چاه آب نشده، پس معلوم ميشود ورود به معناى دخول نيست بلكه به معناى نزديك شدن است. و معناى آيه شريفه اين است كه موسى بعد از آنكه از مصر بيرون آمد، به سوى سرزمين اجدادى خود روانه شد تا آنكه به نزديكى چاه مدين رسيد، و ديد اهل مدين گلههاى خود را آب ميدهند. در آيه مورد بحث هم معنا چنين ميشود:
«هيچيك از شما انسانها نيست مگر آنكه تا نزديكى دورخ خواهد رفت»،و روايات وارده در اين مسأله، ورود را بدين گونه توجيه ميكند:
راه عبور به سوى بهشت از جهنم است خداى تعالى پلى بر روى جهنم قرار داده كه عموم مردم بايد از آن عبور ميكنند و كسانى كه اهل بهشتند، از آنجا به بهشت ميروند، و اين خود لطفى است از ناحيه خداى تعالى براى اهل بهشت، تا بدانند كه ديگران به چه سرنوشتى دچار شدند و از سرنوشت خود بيشتر لذت ببرند، و عذابى است، براى اهل دوزخ تا بدانند ديگران - كه در دنيا خوارشان ميشمردند و دارايى خود را به رخ آنان ميكشيدند - امروز به چه سرنوشتى و چه نعمتى رسيدند تا حسرتشان بيشتر شود.(2)
و به فرضى هم كه ورود به معناى دخول باشد باز اشكالى وارد نميشود،
چون با در نظر گرفتن آيات بسيارى كه درباره أهل بهشت فرموده خوف و اندوهى نخواهند داشت، و آيه «و ينجى الله الذين اتقوا بمفازتهم لا يمسهم السؤ و لا هم يحزنون»(3)،
اهل بهشت در جهنم عذاب را احساس نميكنند، بلكه از ديدن آن به وضع و سرنوشت خود راضىتر ميشوند،