قرآن كريم، چه تأثيري بر هدايت گري در
آغاز بشر داشته است؟
پاسخ:
اگر منظوراين است كه قرآن مجيد، چه تأثيري بر هدايت انسانها قبل از پيامبر
اكرم و قبل از نزول خود داشته است، بايد گفت: قرآن به اين اسم، آيات مشخصي است كه
بر پيامبر اكرم نازل شده است و طبعاً، قبل از نزول تحققي نداشته، تا تأثير آن را
بررسي نماييم، اما اين نكته لازم است مدّ نظر قرار گيرد كه همه كتابهاي آسماني كه
بر تمام پيامبران گذشته نازل شده، جزئي از محتواي قرآن بوده و روح كلي هدايتگري
قرآن، در آنها جريان داشته است. پيامبر اكرم و كتابش خلاصه و بلكه جامع همه كتب و
انبياي گذشته است و آنها، بخشي از هدايت گري قرآن را جلوه دادهاند.
نام احمد،نام جمله انبياست
چون كه صد آيد، نود هم پيش ماست
قرآن مجيد ميفرمايد: "وَأَنزَلْنَآ إِلَيْكَ الْكِتَـَبَ بِالْحَقِّ
مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَـَبِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْه؛(مائده،48)
و اين كتاب را به حق، بر تو نازل كرديم، در حالي كه كتب پيشين را تصديق ميكند، و
حافظ و نگاهبان، آنها است."
تمام كتابهاي آسماني، در مسائل اصولي هماهنگي دارند. و هدف واحد، يعني
تربيت و تكامل انسان را تعقيب ميكنند، گرچه در مسائل فرعي، به مقتضاي قانون تكامل
تدريجي، با هم تفاوتهايي دارند و هر آيين تازه، مرحله بالاتري را ميپيمايد، و
برنامه جامعتري دارد. "وَمُهَيْمِنًا عَلَيْه" اشاره به همين حقيقت است
كه قرآن، اصول كتب پيشين را تصديق و در عين حال، برنامه جامعتري پيشنهاد ميكند.(تفسير
نمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص، دارالكتب الاسلاميه.)
در روايات ما نيز به اين نكته اشاره شده است كه قرآن، جامع همه هدايتهاي
كتب آسماني قبلي است و آنها، بخشي از هدايت گري قرآن را به دوش كشيدهاند.
پيامبر اكرم ميفرمايد: به من سوره هاي طولاني، به جاي تورات، و سورههاي صد
آيهاي، به جاي انجيل، و سورههاي دوگانه و قابل تكرار، به جاي زبور داده شده است و
سوره هاي مفصل كه شصت و هشت سوره است، اضافه بر آنها، به من عطا شده، و اين قرآن،
غالب و شاهد بر كتب ديگر است، تورات از آن موسي، انجيل از آن عيسي، و زبور از آن
داوود است.(اصول كافي، شيخ كليني؛، ج 6، ص 392، انتشارات اسوه)
از اين گونه روايات، زياد داريم كه حاكي از آن است كه كتابهاي پيامبران
گذشته، بخشي از هدايت گري قرآن را به عهده داشتهاند و قرآن روح جامع آنها بوده كه
ساري و جاري در همه آنها است. و بدين صورت، نقش قرآن در هدايتگري امتهاي قبلي،
روشن ميشود.