در مورد شرح حال و بيوگرافي "قرأ سبعه‌" و راويان آن‌ها مطالبي مرقوم بفرماييد.

پاسخ:

قرّأ مشهور عبارتند از:

1ـ ابن‌عامر: عبدالله‌بن‌عامر يحصبي دمشقي (متوفاي 118  'û . ق‌) وي قرآن را از مغيره‌بن ابي شهاب فرا گرفته و راويان مشهوري كه قرآن را با دو واسطه از او نقل كرده‌اند "هشام بن نمير" و "عبدالله‌بن‌احمد" (ابن‌زكوان‌) مي‌باشند.

2ـ ابن‌كثير: عبدالله‌بن كثير داري‌: (45 ـ 120 هـ ق ). او از قاريان مكه و ايراني الاصل و از قبيله "دار" بوده و قرائتش را دو نفر از راويان وي بنامهاي "بزي‌" و "قنبل‌" با چند واسطه نقل كرده‌اند.

3 ـ عاصم‌: عاصم‌بن ابي النجود اسدي ( قاري كوفه و متوفاي 128 ق ) كه از شيعيان است او قرائتش را از ابوعبدالرحمن سلمي و زربن حبيش و ابوعمر شيباني آموخته است و راويان معروفي كه قرائت عاصم را بدون واسطه نقل كرده‌اند حفص و ابوبكر هستند: حفص‌: حفص‌بن‌سليمان بن مغيره بزاز اسدي كوفي (90ـ180 ق‌) است و از استادش عاصم نقل مي‌كند كه به او گفت‌: هرچه از قرائت كه به تو آموختم همان است كه در نزد ابوعبدالرحمن بن حبيب سلمي ياد گرفته‌ام و او از علي‌بن ابي‌طالب فراگرفته بود. قرائت حفص از عاصم مشهورترين قرائت‌ها و مقبول دانشمندان شيعه است‌. ديگر راوي عاصم ابوبكر: شعبه‌بن عياش بن سالم حناط است ( 95 ـ 193 ق )

4ـ ابوعمرو: ابوعمر زبان بن علاء بصري ( 68 ـ 154 ق ) از قاريان بصره بود كه عده‌اي معتقدند ايراني و شيعه مي‌باشد. او قرآن را بر سعيدبن‌جبير قرائت كرده و معروفترين راويان او عبارتند از دوري ( حفص بن عمرو بن عبدالعزيز م 246 ) و سوسي ( ابوشعيب صالح بن زياد بن عبدالله سوسي ) 

5ـ حمزه‌: حمزه‌بن‌حبيب زيات كوفي ( 80 ـ 156 هـ ق ) او فقيهي ايراني الاصل و همچون عاصم شيعه مذهب بود كه قرآن را بر امام صادق‌(ع‌) خوانده است و او را از اصحاب امام صادق‌(ع‌) محسوب كرده‌اند دو تن از روايان مشهور او خلف (ابومحمد خلف بن هشام اسدي ) و خلاد ( ابوعيسي خلادبن خالد صيرفي كوفي ) مي‌باشند كه به واسطه سليم بن عيسي قرائتش را نقل كرده‌اند.

6ـ نافع ابوعبدالله نافع‌بن‌ابن نعيم مدني مكني به "ابن رويم‌" ( متوفاي 169 يا 176 ق ) نافع اهل اصفهان بود و راويان بلاواسطه او قالون ( ابوموسي عيسي‌بن‌مينأ ) و ورش ( عثمان بن سعيد) مصري هستند.

7ـ كسائي كوفي ابوالحسن علي بن حمزه‌بن عبدالله بن بهمن اسدي (119 ـ 189 ق . )

او نيز ايراني الاصل و داراي تأليفات زيادي بود و قرائتي در دست است كه بر تشيع وي دلالت مي‌كند. دو تن از راويان بدون واسطه او عبارتند از حفص دوري و ابوالحارث (ليث‌بن‌خالد مروزي متوفاي 240 ق ).(ر.ك‌: چهارده روايت در قرآن مجيد، دكتر محمدجواد شريعت‌، ص 14ـ40، نشر سازمان تبليغات اسلامي / تاريخ قرآن كريم‌، دكتر سيدمحمدباقر حجتي‌، ص 309ـ383، دفتر نشر فرهنگ اسلامي / علوم قرآني‌، آيت‌الله معرفت‌، ص 189ـ200، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي التمهيد.)