آيا موقع نزول قرآن‌، قرآن به صورت قواعد قرآني نازل مي‌شد؟ براي مثال‌، در كلمه‌اي كه بايد ادغام شود، آيا فرشته آن كلمه را با ادغام براي پيامبر(ص) مي‌خواند؟

پاسخ:

پيش از پاسخ لازم است به يك نكته مهم توجه شود و آن فرق قرائت و الفاظ قرآن است‌. همه الفاظ قرآن به يقين از جانب خداي متعال بر پيامبر(ص) وحي شده است‌، ولي اين مطلب بدين معنا نيست كه پيامبر(ص) الفاظ را به گوش خود شنيده باشد. خداي متعال و فرشته واسطه وحي مي‌توانند به گونه‌اي ناشناخته الفاظ قرآن را بر قلب پيامبر(ص) القا كنند و پس از آن پيامبر(ص) با قرائت صحيح آن را بر زبان خويش جاري سازد؛ چنان كه خداي متعال مي‌فرمايد: "نَزَل‌َ بِه‌ِ الرُّوح‌ُ الاْمِين‌ُ # عَلي‌َ قَلبِكَ...؛(شعرأ،193و194) و "فَإِنَّه‌ُو نَزَّلَه‌ُو عَلَي‌َ قَلْبِك؛(بقره‌،97) براي نزديك شدن به ذهن مثالي مي‌آوريم‌.

وقتي ما به تابلويي كه مطالبي روي آن نوشته نظر مي‌افكنيم‌، بلافاصله معاني الفاظ نوشته شده در ذهن ما جاي مي‌گيرد و ما معنا را مي‌فهميم بدون اين كه آن را با صدا خوانده يا شنيده باشيم‌. خداي متعال به گونه‌اي كه براي ما روشن نيست الفاظ را به طور كاملاً روشن بر قلب پيامبر(ص) القا مي‌كرد، و واژه‌هاي به كار رفته در وحي از زبان عربي فصيح و روشن كه پيامبر(ص) با تلفظ آن‌ها و معاني آن‌ها كاملاً آشنا بود، مي‌باشد و پيامبر(ص) پس از القاي وحي آن‌ها را كاملاً صحيح قرائت مي‌فرمود.

براي روشن شدن مطلب‌، مثال ديگري مي‌آوريم‌، وقتي ما لفظ "كتاب‌" را در ذهن خود حاضر مي‌كنيم‌، آن را با سبك قرائت صحيح نزد خود حاضر مي‌بينيم و هيچ گاه آن را با تلفظ "كُتاب‌" يا كَتاب‌" در خود نمي‌يابيم و در هنگام اداي اين سبك قرائت نيز اشتباهي رخ نمي‌دهد. البته اگر مراد ما از قرائت‌، سبك قرائت باشد، بايد گفت قرائت الفاظ قرآن نيز جداي از الفاظ نيست‌.

ـ كيفيت القاي وحي بر پيامبر(ص) براي ما مشخص نيست و ما همين مقدار را مي‌توانيم بفهميم كه پيامبر(ص) مي‌تواند از جنبه‌هاي روحي چنين دريافتي داشته باشد. استادمعرفت در اين‌باره آورده است‌: "وحي يك پديده فكري يا انعكاس حالت دروني نيست كه براي پيامبران رخ داده باشد، بلكه يك القاي روحاني است كه از عالم بالا انجام گرفته است منتها در اين ميان چيزي كه ما نمي‌توانيم آن را درك كنيم ـ اگر چه يك واقعيت بوده و ايماني استوار بدان داريم ـ چگونگي برقراري اين ارتباط است‌. ما وقتي تلاش مي‌كنيم آن را درك كنيم‌، مي‌خواهيم با معيارهاي مادي كيفيت اين ارتباط را دريابيم‌، يا موقعي كه مي‌خواهيم آن را توصيف كنيم‌، با الفاظ و كلماتي اين ارتباط را وصف مي‌كنيم كه براي مفاهيمي وضع شده كه از دايره محسوسات فراتر نرفته است‌.(علوم قرآني‌، محمد هادي معرفت‌، ص 29ـ30، مؤسسه فرهنگي انتشاراتي التمهيد، چ اول‌، قم 1378 ش‌.)