پاسخ:
اختلاف در قرأات چند نوع است:
1. اختلاف در حركات كلمه:
الف: اختلاف در حركات كلمه بدون اينكه در معنا و صورت و شكل آن تغيير ايجاد كند؛ مثل كلمه "اطهر" در آيه 77 از سوره هود كه هم به رفع و هم به نصب قرائت شده است.
ب: اختلاف در حركات كلمه كه در معنا تغيير ايجاد كند؛ امّا صورت و شكل كلمه محفوظ بماند؛ مثل كلمه "كفلها" در آيه 37 سوره آلعمران كه اگر به تخفيف "فا" خوانده شود، "زكريا" كه پس از آن آمده فاعل است؛ ولي در صورت تشديد "فأ" كفّلها ـ كه قرائت مشهور است ـ "زكريا" مفعول دوّم و خداوند فاعل خواهد بود.
2. اختلاف در حروف كلمات:
الف: اختلاف در حروف كلمه كه در معنا تغيير ايجاد كند؛ ليكن صورت و شكل كلمه محفوظ بماند؛ مثل كلمه "ننشزها" در آيه 259 سوره بقره كه هم با "زا" و هم با "را" قرائت شده است.
ب: در صورت و شكل كلمه تغييري به وجود آيد؛ امّا معناي كلمه محفوظ بماند؛ مثل كلمه "العهن المنفوش" در آيه 5 سوره قارعه كه به صورت "الصوف المنفوش" نيز قرائت شده است.
ج: در معنا و شكل كلمه، هر دو تغيير به وجود بيايد؛ مثل كلمه "طَلْع" در آيه 29 سوره واقعه كه هم با حأ (طَلْح) و هم با عين (طَلْع) قرائت شده است.
3. اختلاف در تقديم و تأخير كلمه؛ مثل "فأذاقها الله لباس الجوع و الخوف" در آيه 112 سوره نحل كه به صورت "فأذاقها الله لباس الخوف و الجوع" هم قرائت شده است.
4. اختلاف در زياده و نقصان؛ مثل: "انّ الله هو الغني الحميد" در آيه 26 سوره لقمان كه به صورت: "انّ الله الغني الحميد" نيز قرائت شده است.
اسباب و موجبات اختلاف قرأات عبارتند از:
1. اختلاف قرائت نبياكرم؛ زيرا چنانكه در بعضي از روايات آمده است، حضرت مقيد به يك نوع لفظ و قرائت نبودهاند؛ براي مثال، از رسول خدا9 روايت شده است كه آن حضرت در سوره فاتحه، هم "مالك يوم الدين" و هم "ملك يوم الدين" قرائت ميكرد.
2. تقريرات و تأييدات مختلف رسول خدا9 در برابر قرائتهاي مختلف مسلمانان در بعضي از موارد.
3. اختلاف روايت و نقل از صحابه.
4. اختلاف لغات ـ يا ـ لهجهها.( القرأات القرآنيه"، دكتر عبدالهادي فضلي. (مقدمهاي بر تاريخ قرأات قرآن كريم) ترجمه و تحرير: دكتر سيدمحمدباقر حجتي، با تصرف و تلخيص و تنظيم مختصر، ص 113 تا 123 انتشارات اسوه / براي آگاهي بيشتر ر.ك: "قرأات قرآني از ديدگاه شيعه"، محمدمسعود مجددعباسي (ده مجلد)، دفتر انتشارت اسلامي / "قرأات القرآنيه"، دكتر عبدالصبور شاهين، انتشارات خانجي، قاهره / "القرأات احكامها و مصدرها"، دكتر شعبان محمّد اسماعيل، دارالسّلام، قاهره.)