آيا علامات مكث ، وصل و وقف در قرآن ، از اول وحى وجود داشته يا كاتبان آنها را اضافه كرده اند؟

پاسخ:

1 - به نظر قرآن‏پژوهان، علامت‏هاي وقف، وصل، مد، قصر و سكون كه امروزه روي كلمات و حروف قرآن مشاهده مي‏كنيم، مربوط به زمان پيغمبر(ص) نمي‏شود و از زمان‏هاي بعد به مناسبت احتياج مردم غير عرب وضع و ثبت شده است هم چنانكه نقطه و اعراب در قرآن نيز چنين است. البته اين علامت گذاريها بر مبناي تعليم پيامبر(ص) و عمل صحابه انجام گرفته است. از اين رو، قرآن‏پژوهان گفته‏اند: پس از زمان رحلت پيامبر(ص)، معلمان قرآن دريافتند كه اگر براي مواضع وقف و وصل و مد و قصر و امثال آن علامت‏هايي وضع نكنند، به مرور زمان آداب و رسوم قرائت دقيق و با ضابطه قرآن به دست فراموشي سپرده مي‏شود، و قاريان قرآن كه به طور غالب عرب زبان نيستند از روش صحيح قرائت قرآن كه منطبق با مفاهيم قرآن است، منحرف خواهند شد. به هر حال به نظر مي‏رسد كه تاريخ وضع اين علامات به قرن دوم و سوم هجري بازگردد.

در اين زمينه ر.ك:

1ـ عزت دروزه، محمد، تاريخ قرآن، ترجمه محمدعلي لساني فشاركي، ص 140، انتشارات مركز نشر انقلاب، چاپ دوم.

2ـ كروي، محمدطاهر، تاريخ قرآن، ترجمه محمد صالح سعيدي، ص 16، انتشارات مسعود.