پاسخ:
قدم نهادن در مسير يك رشته از علوم و گرايشپذيري تخصص در آن، نيازمند مقدماتي است كه به سان علم منطق، راه را براي پويندگان، هموار و اطمينان بخش ميكند.
برخي از مقدمات لازم براي تفسير در موارد زير خلاصه ميشود:
1. علوم مورد نياز مفسر، مانند: علوم ادبي، علوم قرآن، منطق، كلام، فلسفه، رجال، درايه و...(تا جايي كه لازم است)؛
2. آشنايي با روشهاي تفسيري و تفكيك روشهاي صحيح از سقيم و نادرست(نقلي، عقلي، عصري و...)
برخي از منابع مقدماتي براي تحقيق و پژوهش در حوزه علوم قرآن و تفسير عبارت است از:
ـ علوم قرآني (خلاصه التمهيد في علوم القرآن، 6 جلد)، آيت الله محمد هادي معرفت، مؤسسه التمهيد.
ـ تاريخ قرآن، محمود راميار، اميركبير؛
ـ روششناسي تفسير قرآن، علي اكبر بابايي زير نظر محمود رجبي، پژوهشكده حوزه و دانشگاه و سمت؛
ـ تفسير و مفسران، محمد هادي معرفت، مؤسسه التمهيد.
در زمينه تفسيري نيز تفسيرهاي زير براي مراحل آغازين مناسباند:
ـ تفسير نمونه؛
ـ جوامع الجامع؛
ـ الميزان (كه جزو برترين تفسيرهاي ترتيبي به روش قرآن به قرآن است)
برخي از تفاسير مهم اهل سنت عبارتاند از:
ـ تفسير المنار (تفسير القرآن العظيم)، رشيد رضا؛
ـ تفسير مراغي، احمد مصطفي مراغي؛
ـ تفسير "في ظلال القرآن"، سيد بن قطب بن ابراهيم الشاذلي؛
برخي از تفسيرهاي موضوعي عبارتند از:
ـ پيام قرآن، آيه الله مكارم شيرازي و همكاران ايشان؛
ـ منشور جاويد، آيه الله سبحاني.
همچنين شما ميتوانيد در كنار مطالعات شخصي و دروس حوزوي از مؤسسات تخصصي علوم قرآن و تفسير بهره گيريد.
در پايان يادآور ميشويم كه دروس حوزه مددكار شما در گرايش علوم قرآن و تفسير است و شماري از علوم مورد نياز مفسر را تا حدودي تأمين ميكند.
يك فرد عادي براي مطالعه در تفسير و علوم قرآن، ابتدا بايد روخواني، روانخواني و صحيحخواني قرآن را فرا گيرد، سپس ترجمه آيات را مطالعه نمايد. با ادبيات عرب آشنا شود. تفاسير فارسي روان و ساده را مطالعه نمايد، مانند: تفسير نور، تفسير نمونه و... پس از اين ميتوان تفاسير فارسي ديگر را مطالعه نمود.
البته يك فرد عادي براي اين كه در مطالعهاش دچار انحراف نشود، به يك استاد نياز دارد تا اشكالات و شبهاتي كه برايش پيش ميآيد، با پرسش از او برطرف نمايد.