معاني قرآن بسيار سنگين است‌، براي درك معاني آن چه بايد كرد؟ تفاسير قرآن هم دست كمي از معاني آيات ندارد؛ چون با كلمات ثقيل بيان شده است و درك آن‌ها براي تمام مقاطع سني و تمام مقاطع تحصيلي ميسور نيست‌؟

پاسخ:

براي پي‌بردن به معناي قرآن و رسيدن به مفاهيم و فهم آن‌ها، بايد مقدماتي را پيمود؛ از جمله‌:

1. آشنايي با زبان عربي و ادبيات آن‌؛ آشنا شدن با زبان عربي و نيز آشنا شدن و يادگيري قواعد ادبي زبان عربي به انسان كمك مي‌كند كه معنا و مفهوم قرآن كريم را بهتر درك كند.

2. آشنايي با تاريخ اسلام‌؛ از آن‌جا كه قرآن عزيز در طول 23 سال و به تدريج بر قلب مهربان پيامبر عزيز(ص)نازل شده‌، آشنايي با زندگاني پيامبر و حوادث و اتفاق‌هايي كه براي آن حضرت و مسلمانان رخ داد و به طور كلي تاريخ اسلام به فهم و درك آيات قرآن بيشتر كمك مي‌كند مثلاً آشنايي با شرايط زمان و شأن نزول و مناسبت‌هاي نزول آيات‌، تاريخ جنگ‌هاي پيامبر با كافران و منافقان و آياتي كه به مناسبت آن‌ها نازل مي‌شد و... همگي در فهم و درك بهتر قرآن مؤثر هستند.

براي آشنايي با تاريخ اسلام مي‌توان به كتاب‌: فروغ ابديت‌، آيت‌الله جعفر سبحاني‌، نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم مراجعه كرد.

3. آشنايي با سخنان پيامبراكرم‌و اهل‌بيت مهربان آن حضرت مثل سخنان راه‌گشا امامان معصوم‌:؛ چون اين بزرگواران طبق سفارش و تصريح قرآن كريم نخستين و بهترين تفسير كننده كتاب خداوند هستند، چنان‌كه خداوند بخشنده مي‌فرمايد: "ما قرآن را بر تو فرود آورديم تا آنچه را كه بر آن‌ها فرود آمده‌، برايشان توضيح دهي‌." (نحل‌، 44)

پس آشنا شدن با سخنان پيامبراكرم‌و امامان معصوم‌: ما را در فهم و درك مفاهيم قرآن ياري مي‌دهد. براي آشنايي با سخنان معتبر پيامبر عزيز و امامان معصوم و بزرگوار مي‌توان به كتاب‌هاي معتبري مثل "الكافي‌، شيخ محمد بن يعقوب كليني‌؛، انتشارات دارالكتب الاسلاميه‌، كه دو جلد آن به نام "اصول كافي‌" به فارسي ترجمه شده است‌" مراجعه كرد.

4. از خود قرآن و آيات كريم آن مي‌توان براي فهم قرآن استفاده كرد؛ چنان‌كه خداوند مي‌فرمايد: "و قطعاً قرآن را براي پندآموزي آسان كرده‌ايم‌، پس آيا پند گيرنده‌اي هست‌؟" (قمر، 17)

5. تدبر و تفكر و انديشيدن در آيات قرآن كريم‌؛ خداوند دانا مي‌فرمايد: "آيا آن‌ها در قرآن تدبر نمي‌كنند؛ يا بر دل‌هايشان قفل نهاده شده است‌؟" (محمد، 24)

6. رعايت پرهيزگاري و اخلاق نيكو، انجام اعمال صالح و ترك گناهان‌؛ چنان‌كه مي‌فرمايد: "وَاتَّقُواْ اللَّه‌َ وَيُعَلِّمُكُم‌ُ اللَّه‌ُ وَاللَّه‌ُ بِكُل‌ِّ شَي‌ْءٍ عَلِيم‌ٌ؛(بقره‌،282) از خدا بترسيد (نافرماني حكم او نكنيد) خداوند به شما تعليم مصالح امور كند و خدا به همه چيز داناست‌."

7. شركت در كلاس‌هاي قرآني و آشنايي با روخواني‌، روان‌خواني‌، آموزش تجويد، كلاس‌هاي تفسير، جلسات قرآن و... مي‌تواند در درك و فهميدن بهتر مفاهيم قرآن كمك نمايد.(ر.ك‌: آشنايي با قرآن‌، استاد شهيد مرتضي مطهري‌؛، ص 20، انتشارات صدرا، قم‌.)

بايد اعتراف نمود كه تفاسيري كه تاكنون نوشته شده است براي همگان قابل استفاده نيست‌، از اين رو، عده‌اي از دانشمندان حوزه علميه به اين فكر افتادند تا تفسيري در خور فهم همگان بنويسند، كه حاصل آن تفسير نمونه‌، تفسير نور، تفسير راهنما، تفسير جوان و... شده است‌. اين مقدار هم كافي نيست‌، بلكه بايد براي مقطع سني و تحصيلي تفسير نوشته شود. بايد از دوران دبيرستان تا دكترا تفسير مناسب با آنان نوشته شود. اميدواريم اين كار تحقق يابد.