پاسخ:
عدد انبياي الهي بنا بر قول مشهور صد و بيست و چهار هزار نفر است در اين مورد چند نكته قابل توجه است:
اولاً اكثر انبيا صاحب شريعت مستقل نبودهاند و دعوت كننده به شريعت پيامبر ديگر بودهاند مثل حضرت لوط در زمان حضرت ابراهيم. البته اين پيامبران خودشان وحي را به صورت مستقيم از خداوند دريافت ميكردهاند ولي از سوي خداوند مأمور به شريعت پيامبر ديگري بودهاند.
ثانيا، بسياري از انبيا معروف نبودهاند و بعثت آنها بنا به آنچه در برخي روايات آمده است بر يك شهر يا روستا و يا حتي برخي مبعوث بر يك خانواده بودهاند و برخي از آنها مبعوث بر كسي نبودهاند و مأمور به تبليغ نبوت خود به كسي نبودهاند، (كافي، ج 1،ص 245) گرچه مورد اخير را برخي نپذيرفتهاند.
اسامي پيامبراني كه در قرآن آمده است عبارتند از: آدم، نوح، ادريس، هود، صالح، ابراهيم، لوط، اسماعيل، اليسع، ذوالكفل، الياس، يونس، اسحاق، يعقوب، يوسف، شعيب، موسي، هارون، داوود، سليمان، ايوب، زكريا، يحيي، اسماعيل صادقالوعد، عيسي و محمد(ص). برخي هم پيامبريشان محل بحث است كه عبارتند از: ذيالقرنين، عمران پدر مريم و عزير.
برخي آيات هم اوصاف پيامبري را ذكر كرده و اسم آن پيامبر نيامده مثل آيه 243 و 246 بقره كه به ترتيب در مورد حزقيل و اشموئيل است و يا آيه 259 بقره كه در مورد ارميا يا عزير ميباشد. همچنين آيه 65 كه در مورد خضر ميباشد اگر چه پيامبري جناب خضر محل بحث است، (الميزان، ج 2، ص 140).
در روايات نيز نام برخي انبياء آمده است همچون شعيا؛ حيقوق يا حبقوق، دانيال، جرجيس و حنظله و خالد، (بحار، ج 12 و 14 - مفاتيح الجنان، دعاي عمل ام داود).
اين كه دقيقا عدد پيامبران چقدر بوده است، معلوم نيست و رقم ياد شده حدود تعداد آنان ميباشد. اما اين كه چرا دقيقا نام همه آنها در تاريخ نيامده است، علت آن عدم رشد علمي كتابت و تاريخنگاري در قرون آغازين و دوران طفوليت بشر ميباشد.
از طرف ديگر بسياري از اين پيامبران جنبه تبليغي داشته و مبلغان يك پيامبر در نقاط مختلف بودهاند. ازاين رو ممكن است در يك زمان صدها و يا هزاران پيامبر گمنام در نقاط مختلف ميزيستهاند و از شريعت پيامبر واحدي تبليغ ميكردهاند.
در بحار الأنوار رواياتي نقل شده است كه تعداد پيامبران را 124 هزار نفر ذكر كرده است:
1ـ حضرت رسول ميفرمايد: «خداوند 124 هزار پيامبر آفريده ومن گراميترين آنان در نزد خداوند هستم در حالي كه فخري نيست و 124 هزار وصي آفريده كه علي(ع) گراميترين در نزد خداوند و بهترين ايشان است، (بحار 11 / 30 نقل شده از خصال و امالي صدوق).
2ـ امام زين العابدين(ع) فرمود: «هر كس دوست ميدارد كه 124 هزار پيامبر با او مصافحه كنند، امام حسين(ع) رادر نيمه شعبان زيارت كند چرا كه ارواح پيامبران از خداوند اذن ميگيرند براي زيارت حضرتش و به آنان اذن داده ميشود و پنج نفر از ايشان اولوالعزم هستند» ، (بحار 11/58 نقل شده از اقبال و كامل الزيارات).
3ـ ابيذر (ره) از پيامبر خدا(ص) سؤال ميكند: پيامبران چند نفرند؟ حضرت رسول(ص) ميفرمايد: «124 هزار پيامبر ....» ، (بحار 11/32 نقل شده از معاني الأخبار و خصال).
4ـ شيخ صدوق(ره) در كتاب اعتقادات ميفرمايد: «عقيده ما (شيعه اماميه) در تعداد انبيا اين است كه آنان 124 هزار نفرند و هر كدامشان وصيي دارند» ، (بحار 11/28 نقل از اعتقادات صدوق).
روايات ديگري هم در بحار آمده است كه پيامبران را به همين تعداد ذكر ميكند ، (بحار 11/59 نقل از اختصاص).
مرحوم علامه طباطبائي در تفسر «الميزان» بعد از ذكر روايت ابيذر(ره) در تعداد انبيا، ميفرمايد: «قسمت اول اين حديث ـ كه مشتمل بر تعداد پيامبران است ـ از مشهورات است كه شيعه و سني در كتبشان نقل كردهاند. صدوق در «خصال» و «امالي» از حضرت رضا(ع) از پيامبر خدا(ص) و از زيد بن علي از اجدادش از اميرالمؤمنين(ع) و ابن قولويه در «كامل الزياره» و سيد در «اقبال» از امام سجاد(ع) و در «بصاير الدرجات» از امامباقر(ع) روايت كردهاند. (تفسيرالميزان 2/144)
از سوي ديگر از انس بن مالك از پيامبر خدا(ص) روايت شده كه پيامبر(ص) ميفرمايد: «من به دنبال هشتاد هزار پيامبر مبعوث شدهام كه چهار هزار نفر آنان از بني اسرائيل بودهاند». برخي اين روايت را به اين شكل توجيه كردهاند كه روايت در صدد حصر تعداد پيامبران نيست و تنها بزرگان انبيا را ذكر فرموده است.
خاورميانه و خصوصا بين النهرين محل ظهور بسياري از پيامبران شناخته شده بوده است. دليل اين امر به احتمال قوي ظهور تمدنهاي مختلف در اين منطقه از جهان است. به گفته باستان شناسان و كساني كه در تاريخ تمدن اقوام وملل مطالعه ميكنند اولين نمونهها در اين منطقه شكل گرفته است از اين رو ضرورت بعثت پيامبران را در پي داشته است.
نكته ديگر اين كه بسياري از پيامبران نيز مبعوث شدهاند ولي ما نامي از آنها در اختيار نداريم قرآن ميفرمايد:«رسلا لم نقصصهم عليك» (پيامبراني كه ما براي تو بازگو نكرديم) لذا مطمئنا در بسياري از مناطق جهان همانند هند، چنين آمريكا و ... نيز در گذشتههاي دور كه امكان ارتباط وجود نداشته بر حسب ضرورت پيامبراني مبعوث شدهاند وشواهد تاريخي بشر گواه اين معناست. از طرفي خود قرآن كه بزرگترين حجت قاطع الهي است ميفرمايد: «و لكل قوم هاد» (براي هر قومي ازهر ناحيه پروردگار هدايتگري وجود دارد).
بنابراين خصوصيات بسياري از پيامبران براي ما مجهول است. توجه به اين نكته ضروري است كه آنچه براي هدايت و سعادت ما نياز است توسط قرآن كريم سنت معصومين(ع) به دست ما رسيده و دانستن اسامي و مشخصات پيامبران در هدايت و سعادت ما مؤثر نيست.