وهاب دانش‌پژوه
انس و ارتباط با كتاب الهي،از جهات مختلفي قابل توجه است و بُعد معرفتي قرآن،از مهم‌ترين اين جهات محسوب مي‌شود.از آنجا كه قرآن كريم كلام خدا و پيام آسماني است و سخن پروردگار و تجلي كمال مطلق محسوب مي‌شود،داراي گيرايي و جذابيت ويژه‌اي است و تشنگان حقيقت مي‌توانند از آن كلام كه همچون آب زلالي است سيراب شوند.آيات الهي دريچه ارتباط با عالم ملكوت و نشان گوياي خداوند است كه از طريق وحي در اختيار انسان قرار گرفته است.همان گونه كه در روايات آمده،خالق هستي به واسطه قرآن با بندگانش سخن مي‌گويد و رمز و راز خلقت را از اين راه مي‌آموزد.
كسي كه به خدا ايمان دارد و عاشق بندگي و وصال اوست،مشتاق شنيدن كلام معشوق است؛از سخن گفتن با معبود خويش لذت مي‌برد؛با انس و ارتباط با قرآن ايده‌هاي توحيدي را از اين كلام اخذ مي‌كند و با معارف الهي آشنا مي‌شود. چنين شخصي كه از زلال معرفت سيراب گرديده و آيات قرآن را كلام و پيام معشوق مي‌داند،لحظه‌اي از آن غافل نمي‌شود و همواره زمزمه دارد:«از هر چه بگذريم سخن دوست خوش‌تر است».«با تو گر خواهي خدا گويد سخن قرآن بخوان».
يكي از جنبه‌هاي انس،با قرآن جنبه هدايتي آن است.قرآن سراسر نور و سرور است، به طالب آن نورانيت مي‌بخشد و انسان را به استوارترين راه و مقصد هدايت مي‌كند.اهل قرآن نورانيت آيات الهي را درك مي‌كنند و پيام آن را با شوق و بصيرت به جان مي‌خرند.كتاب خدا شالوده مكتب اسلام است كه جهان بيني توحيدي و ايدئولوژي آن را تبيين مي‌كند و بهترين اسباب هدايت را در اختيار انسان مي‌گذارد.
بنابراين،آنكه طالب هدايت و رستگاري است،بايد،به اين «حبل المتين» الهي چنگ بزند و با آن مأنوس شود.زيرا لازمه فهم و عمل به دستورات قرآني يادگيري و تلاوت مستمر آن است تا آيات الهي در جان آدمي نفوذ كند و زمينه پذيرش حق فراهم آيد.
بُعد عبادي قرآن از ديگر جهات انس با آن است.خواندن و آموزش،قرآن يكي از اعمال با فضيلتي است كه در احكام عبادي اسلام جايگاه ويژه‌اي دارد.بزرگان دين،ارتباط با قرآن و تلاوت آن را، در هر شبانه‌روز،سفارش كرده‌اند و آثار و ثواب بسياري براي اين كار وعده داده‌اند.اين پاداش در عيدها و مناسبت‌ها،به ويژه ماه مبارك رمضان،دو چندان مي‌شود،به گونه‌اي كه تلاوت يك آيه از كتاب الهي ثواب ختم قرآن دارد.
آيات و روايات فراواني،فرد مسلمان را به قرائت قرآن دعوت مي‌كند و در مواردي به اين امر دستور مي‌دهد و تلاوت آيات خدا را جزئي از وظايف مسلماني قلمداد مي‌كند.تعليم و تعلّم،استماع،تلاوت مستمر،ترتيل و دقت در فهم قرآن و بالاخره،تدبر در آيات الهي از وظايفي است كه تكليف پيروان حقيقي قرآن را سنگين مي‌كند كه جز با انس و ارتباط دائمي با اين كتاب آسماني قابل انجام نيست.بنابراين، توجه جدي به قرآن كريم و انس با آن،نه تنها عبادت محسوب مي‌شود بلكه از مهم‌ترين وظايف ديني است.
دوري از قرآن و عدم توجه به تلاوت و فهم آن،علاوه بر محروميت از زلال معارف الهي،مسلمان را از معرفت ديني و بينش اسلامي بيگانه مي‌كند و غيرت ديني و نشاط معنوي را از او مي‌گيرد.از سويي مسلمان حق ندارد نسبت به كتاب الهي بي‌اعتنا باشد و آن را مهجور نمايد؛چرا كه رسول خدا(ص)از اين عمل آزرده مي‌شوند و از چنين كسي شكوه به ساحت پروردگار مي‌آورند؛و آنكه شاكي‌اش پيامبر رحمت باشد از مؤاخذه الهي در امان نخواهد ماند.
روش‌هاي انس با قرآن فراوان است.چه بسا،هر كسي به شيوه‌اي عمل نمايد و از نتيجه كار راضي باشد.اما اصول كلي و راهكار عملي همان است كه قرآن و عترت بيان داشته است و همواره بايد مد نظر قرار گيرد.طهارت روحي،آموزش تدريجي، حوصله در تمرين،پشتكار و تلاش مستمر،با الهام از رهنمودهاي قرآن و آموزه‌هاي نبي اكرم(ص) و امامان معصوم(ع)،بهترين سرمايه قرآن آموزي و ايجاد انس با آيات الهي است.
متأسفانه خيلي‌ها نمي‌توانند قرآن را درست بخواننديا اينكه درست مي‌خوانند اما معناي آن را نمي‌دانند.بسياري از آنهايي را هم كه مي‌دانند در آن تدبر نمي‌كنند،اهل تدبر نيز كمتر عبرت مي‌گيرند و از همه مهم‌تر،به دستورات نوراني‌اش عنايت چنداني ندارند.امروزه برخورد ما با قرآن،اغلب، تشريفاتي است و محدود به مسائلي همچون:سوگند،مهريه،تجويد،حفظ صوري و صوت و لحن بوده و هدف اصلي از اين برنامه‌ها كه تدبر و انس با آيات الهي است، چندان مورد توجه قرار نمي گيرد.
انس با قرآن انديشه را الهي مي‌كند و روح آدمي را معنويت مي‌بخشد.قرآن نور است و جامعه را از تاريكي‌ها به نور رهنمون مي‌شود.بايد مراقب باشيم كه دستورات قرآن را مو به مو بكار گيريم و به نسخه‌هاي كتاب هدايت عمل كنيم تا اينكه مبادا ديگران در عمل به آن از جامعه اسلامي سبقت بگيرند!مولاي متقيان، حضرت علي(ع)، نسبت به چنين خطري هشدار داده‌اند:«الله الله في القرآن لايسبقنّكم الي العمل به غيركم؛پناه بر خدا،كه ديگران در عمل كردن به قرآن از شما پيشي گيرند!».1
بياييد،كاري كنيم تا پيامبر گرامي اسلام(ص) از كوتاهي ما نسبت به قرآن شكايت نكند و ما را به پاي محاكمه نكشاند!از اين كه قرآن كريم به دست ما مهجور شود و از صحنه زندگي خارج گردد بترسيم!و گرنه،ناله رسول اكرم(ص) در مظلوميت كتاب خدا همواره بلند است،«و قال رسول يا ربّ انّ قومي اتّخذوا هذا القرآن مهجورا؛ و پيامبر(ص) مي‌گويد:پروردگارا،قوم من اين قرآن را متروك گذاشتند».(سوره فرقان،آيه 30)
1.تهذيب،ج 9، ص 176.
منبع :بشارت ، مرداد و شهريور 1386، شماره 60