احمد صادقى اردستانى
آسايش و امنيت، دو نعمت بسيار بزرگى هستند كه همگان در زندگى به دنبال آنها مى باشند و براى دست يافتن به آنها، تلاش فراوانى به كار مى گيرند. اين دو نعمت بزرگ خدادادى كه تندرستى و سلامت را نيز در پى خواهد داشت. داراى ارزش فوق العاده زيادى است، ليكن متأسفانه تا انسان آنها را در اختيار دارد،قدر نمى داند و آن گاه كه از دست داد متوجّه ارزش آنها مى شود!
پيامبر اسلام (ص) فرموده است:«نِعمتانِ مَكفورَتان:الأمن و العافِيةُ »1
دو نعمت، مورد غفلت و ناسپاسى و قدر ناشناسى قرار مى گيرند:امنيت و آسايش و سلامت و تندرستي. حضرت صادق (ع) هم دو نعمت امنيت و آسايش و تن درستى و صحّت، يعنى سلامت روان و سلامت جسم را، بزرگ‌ترين و بلكه كامل‌ترين و نعمت‌هاى دنيايى دانسته است.2
راستي، چه چيزهايى اين نعمت بزرگ را از انسان مى گيرد؟سستى در تحصيل علم و درس خواندن، فريب خوردن از سوى يك دوست ناباب، شكست در امتحان، فقر و تنگ دستي، مشكلات خانوادگي، ضعف ايمان، لغزش و فرو غلتيدن در وادى انحراف و گناه و…؟
براى به دست آوردن آسايش و امنيت در زندگي، چه راه‌هايى وجود دارد؟
به طور كلّي، مى توان دو راه عمده را در نظر گرفت و اقدام نمود:
الف:مسئوليت گريزي، روى آوردن به خوشى هاى زود گذر و فريب دادن خويشتن و در نتيجه، به دست آوردن آسايش و امنيت نسبى كه متأسفانه در مورد جوانانى كه آگاهى لازم، راهنماى دلسوز و الگوى مناسب را ندارند، اين شيوه چشمگيرتر است!
مثلاً براى رهايى از كابوس غم و اندوه و پريشاني، روى آوردن به «قرص‌هاى روان گردان» و دواهاى شادى زاست!
پزشكان و محققان علوم زيست شناسى اين شيوه را خطرناك، اعتياد آور و سرانجام، مرگ بار اعلام كرده‌اند، طبق آمار سال 1380،بيش از 40 هزار نفر در ايران بدان مبتلا و گروه سنّى 15 تا 35 سال، بيشترين گروه سنّى هستند كه آن را مصرف مى كند.3
ب:قرآن كريم كه آئين نامه هدايت همه جانبه است، فرموده:«ألا بِذِكرِ اللّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ ؛آگاه باشيد كه با ياد خد دل‌ها آرامش مى يابد».(سوره رعد،ايه 28) ياد خدا كه در قرآن با واژه «ذكر» آمده، علاوه بر يادآورى زبانى و قلبي، يادى است كه از يك سو عظمت و جلال خداوند را در برابر انسان نمايان مى سازد و مسئوليت او را در برابر ذات حق تبيين مى گرداند و از سوى ديگر،اين «ياد» به خاطر قدرت باز دارندگى انسان از لغزش و گناهان و اعتماد و ارتباط با «خداوند جهان هستي» موجب ثبات و آرامش خاطر مى گردد.
پيامبر اسلام (ع) نيز ياد واقعى خدا را، علاوه بر «ذكر زبانى و قلبي» ياد بازدارنده و سازنده شمرده و مى فرمايد:«وَ لكن إذا وَرَدَ على ما يحرِمُ عَلَيهِ، خافَ اللّهَ عَزَّوجلَّ عِندَه و تَرَكَهُ».4؛بلكه «ذكر واقعى خدا» آن است كه وقتى انسان در برابر گناه و حرامى قرار گرفت، خدا را در نظر آورد و بترسد و از گناه و حرام خوددارى نمايد.
آرامش و امنيت،به طور كامل و همه جانبه از ويژگى ها و نعمت‌هاى بهشتى است كه بر اساس ايات قرآن كريم نمونه‌هايى از آنها را به مطالعه مى گذاريم:
1.به هنگام ورود
قرآن كريم، درباره پرهيزكاران و مؤمنان وارسته و برگزيده‌اى كه در پرتو ايمان و خويشتن دارى از گناهان به قلّه بلند انسانيت صعود كرده‌اند و جايگاه آنان در بهشت، باغ‌هاى سبز و خرّم و در كنار چشمه سارهاى زلال و لذت بخش قرار دارد، مى فرمايد:«اُدخلوها بِسلامٍ آمنين».(سوره حجر، ايه 46)
فرشتگان الهي، به آنان مى گويند:داخل اين باغ‌ها شويد، در سلامت و آرامش و امنيت.در ايه ديگرى مى فرمايد:«اُدخُلوا الجَنَّةَ لاخَوف عَلَيكُم و لا أنتم تَحزَنُونَ؛داخل بهشت شويد كه نه ترس و بيمى برشما وارد مى شود و نه گرفتار غم و اندوه مى شويد. (و بلكه در آرامش و شادمانى و امنيت خواهيد بود)».(سوره اعراف، ايه 49)
2.خانه‌هاى پاكيزه
قرآن كريم، در دو ايه موضوع «خانه‌هاى پاكيزه» را كه از نعمت‌هاى بهشتى و پاداش مؤمنان است، مطرح نموده كه در يك مورد آن آمده: «وَعَدَ اللّهُ المؤمنين و المؤمناتِ جَناتٍ تَجرى من تَحتِها الأنهارُ خالدينَ فيها وَ مَساكِنَ طِيبَةً فى جَنّاتِ عَدنٍٍ…؛خداوند به مردان و زنان با ايمان، باغ‌هايى از بهشت وعده داده كه نهرها از زير (درختان) آنها جارى است، جاودانه در آن خواهند ماند و مسكن‌هاى پاكيزه‌اى در بهشت خواهند داشت و رضايت و خشنودى خدا كه از همه بالاتر است را دارند و پيروزى بزرگ همين است».(سوره توبه،ايه 72)
خانه‌هاى پاكيزه و بزرگ يكى از پاداش‌هاى بزرگ الهى به اهل ايمان و يكى از كانون‌هاى بزرگ آسايش و آرامش و امنيت و راحتى آنان خواهد بود.
آري،براى كسانى كه ايمان آورده‌اند و در دنيا اعمال صالح داشته‌اند، پاداش فراوانى است و خانه‌هايى كه در اختيار آنان قرار مى گيرد، داراى آن چنان تجهيزات كاملى است كه به منظور آرامش و كاميابى بيشتر و بهره‌مندى از آسايش و لذت بهتر، خانه‌هاى آنان ، غرفه‌ها و بالا خانه‌هاى مشرف به منظره‌هاى چشم نواز و لذّت بخش بهشتى نيز دارد و سكونت در آنها، براى آنان آسايش دل نشين و فراوانى به وجود مى آورد.
قرآن كريم در اين باره مى فرمايد:«وَ هُم فى الغُرفاتِ آمِنُونَ؛آنان در آن غرفه‌ها و بالا خانه‌ها، آسايش و آرامش دارند».(سوره سبأ،ايه 37)
3. بر تخت‌هاى زيب
آسايش و آرامش و امنيتى كه براى مؤمنان در بهشت فراهم گرديده، منحصر به بهره‌مندى از خانه هاى وسيع و پاكيزه و مجهّز نيست،بلكه آنان گاهى از خانه‌ها قدم بيرون مى گذارند و در باغ‌هاى باصفا و زير سايه درختان زيبا و كنار چشمه‌ها و جويبارهاى جان نواز كه با موسيقى دل نشين خود،وجود آنان را در خلسه‌هاى شادى آفرين فرو مى برد و نسيم پرطراوتى كه جسم و جان آنان را نوازش مى دهد، با همسران خويش به تماشا مى نشينند و گاهى هم با قدم زدن، بر «فرش هاى زمرّدين» كه در زير سايه درختان گسترانيده شده، به ناز و كرشمه و خراميدن مى پردازند.
قرآن مجيد،اين فضاهاى آرام بخش و لذّت آفرين را اين گونه بيان كرده است:«هَم وَ ازواجُهُم فى ظِلالٍ على الأرائكِ مُتّكئونَ…؛بهشتيان، امروز به (بهره‌برداري) از نعمت‌هاى خدا مشغول و مسرورند، آنان با همسران خويش، در سايه‌هاى (قصرها و درختان بهشتي) بر تخت‌ها تكيه زده اند و براى آنها در بهشت، ميوه‌هاى فراوان و لذّت بخش، هر چه بخواهند وجود دارد، و براى آنان سلام و درود الهى است».(سوره يس،ايات 56 ـ 58)
و در جاى ديگر مى فرمايد:«اُدخُلُوا الجَنَّةَ أنتُم وَ أزواجُكُم تُحبَرُوُنَ؛اى بندگان من! نه ترسى بر شما هست و نه اندوهي، شما با همسران خويش در حالى كه در نهايت شادمانى (كه آثار آن در چهره‌ها و حركات و رفتار و قهراً خراميدن و ناز شما نمايان و همراه است) به بهشت وارد شويد».(سوره زخرف،ايات 68 تا 71)
4. در اوج آسايش
در بهشت، گرسنگي، تشنگي، برهنگي، رنج،واماندگي،آفتاب آزار دهنده، دل تنگى و فشار زندگى كه موجب غم و اندوه و پريشانى ها مى گردد وجود ندارد و همه ابزارها، وسايل و عواملى كه براى بهشتيان در نظر گرفته شده، فراهم گرديده است، تا آنان با خيال راحت، آرامش خاطر و آسايش و امنيتى كه در پرتو مصونيت از هر گزندي، جاودانگى زندگى بهشتى را تأمين مى كند، به سر برند.
قرآن كريم، اين ويژگى ها و شرايط مناسب را به عنوان پاداش مؤمنان و نيكوكاران در دنيا، به طور خلاصه، اين گونه بيان كرده است:
الف ـ «إنَّ لَكَ أن لاتَجُوعَ وَ لاتَعري.وَ أنَّكَ لاتَظمَؤُ فيها وَ لاتَضحى؛
اى آدم! تو در بهشت راحت هستى و در آن گرسنه نمى شوى و برهنه نخواهى شد و نيز در بهشت تشنه نمى شوى و حرارت آفتاب آزارت نخواهد داد».(سوره طه، ايات 118و 119)
ب ـ بندگان مؤمن در بهشت مى گويند:«حمد و سپاس خدايى را كه غم و اندوه را از ما برطرف نمود، به راستى پروردگار ما غفور و شكور است، خدايى كه با فضل خويش ما را در اين سراى جاويدان جاى داد كه در آنجا نه رنج و تعبى به ما مى رسد و نه گرفتار خستگى و واماندگى مى شويم».(سوره فاطر، ايات 34 و 35)
ج ـ قرآن كريم، سرنوشت و جايگاه مؤمنان و افرادى را كه عمل صالح انجام داده‌اند «جنّات فردوس» معرفى مى كند و درباره آنان مى فرمايد:
«خالدينَ فيها لايبغونَ عَنها حِوَلاً؛آنان در بهشت جاويدان (و با آسايش و امنيت و خاطر آسوده هستند) و هرگز در پى جا و نقل مكان نخواهند بود».(سوره كهف،ايات 107 و 108)
حافظ شيرازى سروده است:
آسايش دو گيتى تفسير اين دو حرف است بـا دوسـتان مـروّت بـا دشـمنـان مـدارا.
1 و 2. بحارالانوار، ج 78، ص 170 .
3. روزنامه ايران، 24/3/1384، شماره 3161، ص 9.
4. سفينة البحار، ج 2، ص 277.
منبع :بشارت ، خرداد و تير 1384، شماره 47