ابراهيم، لوط، اسماعيل

ابراهيم(ع) ابوالأنبياء

ابراهيم(ع) نزد پيروان اديان سه‏گانه يهود و مسيحيت و اسلام، داراى جايگاهى والاست. نام او پيوسته همراه با احترام و قداست و شكوه و جلال برده مى‏شود. وى از پيامبران اولوالعزم الهى بوده و در راه دعوت به پرستش خدا و يگانگى او و راه عقيده‏اى كه بدان ايمان آورده بود، تلاش و مبارزه كرد.

سراسر زندگى آن حضرت كوشش و فداكارى در راه پروردگار خود بود. وى از جنبه اخلاص و فداكارى در راه عشق به خدا، الگويى زنده براى همه آيندگان بود. چنانكه جايگاه والا و برجسته آن حضرت، نهفته در مقام ابوالانبيايى وى بود. <هر كتاب آسمانى كه برهريك از پيامبران پس از ابراهيم(ع) نازل مى‏شد، آن پيامبر ازنسل و يا از پيروان آن حضرت بود».(1) ابراهيم(ع) داراى آن چنان جايگاهى است كه هيچ كس بدان پايه نمى‏رسد.

حضرت ابراهيم(ع) دو پسر به نام‏هاى اسماعيل و اسحاق داشت كه خداوند آنها را به پيامبرى برگزيد. اسماعيل، جدّ رسول اكرم حضرت محمّد(ص)(2) و نياى اعراب حجاز است؛ زيرا نسبت اعراب حجاز به نابت و قيذار، پسران حضرت اسماعيل(ع) مى‏رسد(3).

قرآن، حضرت ابراهيم(ع) را پدر اعراب خوانده، آن‏جا كه خداى سبحان مؤمنين عرب را مورد خطاب قرار داده و مى‏فرمايد:

وَما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبِيكُمْ إِبْراهِيمَ هُوَ سَمّاكُمُ المُسْلِمِينَ مِنْ قَبْلُ؛(4)

خداوند در دين بر شما مشقت و رنج ننهاده‏[و آيين اسلام‏] مانند آيين پدرتان ابراهيم است. هم‏او شما را قبلاً مسلمان ناميد.

اما اسحاق، داراى فرزندى به نام يعقوب شد كه لقب او اسرائيل است و ساير نسل‏هاى بنى‏اسرائيل، منتسب به او هستند كه در ميان آنها بسيارى از پيامبران وجود دارند كه آخرين اينان حضرت عيسى(ع) است، آن گونه كه انجيل بيان كرده، عيسى(ع) به پيروان خود فرمود:

<إبراهيمُ أبُوكم اِبتَهَجَ حتّى‏ يَرى‏ يَومي فَرأى‏ وَ فَرِحَ؛(5) ابراهيم پدر شماست، او مسرور بود كه امروزِ مرا ببيند و ديد و شادمان گشت».

قرآن كريم از ابراهيم(ع) به عنوان پدر پيامبرانى كه پس از او آمدند، ياد كرده‏است آن‏جا كه فرمود:

وَوَهَبْنا لَهُ إِسْحقَ وَيَعْقُوبَ كُلّاً هَدَيْنا وَنُوحاً هَدَيْنا مِنْ قَبْلُ وَمِنْ ذُرِّيَّتِهِ داوُدَ وَسُلَيْمانَ وَأَيُّوبَ وَيُوسُفَ وَمُوسى‏ وَهرُونَ وَكَذلِكَ نَجْزِى المُحْسِنِينَ * وَزَكَرِيّا وَيَحْيى‏ وَعِيسى‏ وَإِلْياسَ كُلٌّ مِنَ الصّالِحِينَ * وَإِسْماعِيلَ وَالْيَسَعَ وَيُونُسَ وَلُوطاً وَكُلّاً فَضَّلْنا عَلىَ العالَمِينَ؛(6).

و ما به ابراهيم اسحاق و يعقوب را عطا كرديم و همه را به راه راست رهنمون شديم و نوح را نيز پيش از ابراهيم و نيز فرزندانش داود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را هدايت كرديم و اين چنين نكوكاران را پاداش خواهيم داد. زكريا و يحيى و عيسى و الياس همه از نيكوكارانند و نيز اسماعيل ويسع و يونس و لوط از نيكان بوده و همه آنها را بر جهانيان برترى داديم.

از اين آيه شريفه روشن مى‏گردد كه ابراهيم(ع) نياى يهوديان و مسيحيان و مسلمانان است و پيامبران اين اديان سه‏گانه از حيث نسب از يك تبار بوده و يك هدف را دنبال مى‏كرده‏اند و آن عبارت بوده از: عمل به دستورات الهى كه بر آنها فرو فرستاده شده و قبل از هر چيز دستوراتى كه به پرستش خداى يگانه دعوت مى‏كرده است.


1- ابن كثير، البدايه والنهايه، ج‏1، ص‏167.

2- نسب شناسان بر اين عقيده‏اند كه نسب رسول خدا(ص) به عدنان بن أدد مى‏رسد و نسب عدنان به اسماعيل‏بن ابراهيم ختم مى‏شود.

3- تاريخ طبرى، ج‏1، ص‏221.

4- حج(22) آيه 78.

5- انجيل يوحنا، 8، 56.

6- انعام(6) آيات 84 - 86.