سال
نهم هجرت بود به پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله خبر رسيد كه سپاه چهل هزار نفرى
روم در تبوك (كه 610 كيلومتر با مدينه فاصله داشت) نقل و انتقالاتى مىكنند و
تصميم ضربه زدن به مسلمين را دارند. پيامبر اسلام صلّى اللَّه عليه و آله اعلام
بسيج عمومى كرد، با اينكه فصل تابستان و هنگام جمع آورى محصول بود و راه جبهه
بسيار طولانى، در عين حال سى هزار نفر از مسلمين همراه پيامبر صلّى اللَّه عليه و
آله به سوى سرزمين تبوك حركت كردند. سرانجام بدون درگيرى سپاه روم عقبنشينى كرد و
سپاه اسلام به مدينه بازگشت. سه نفر به نامهاى: ابولبابه - ثعلبه و اوس، بر اثر
سستى در سپاه اسلام شركت ننمودند. آياتى در مزمت متخلفين نازل شد اينها آن آيات را
شنيدند بسيار ناراحت شده و پشيمان گشتند و يقين نمودند كه به هلاكت افتادهاند هر
سه نفر توبه كردند و به مسجد رفتند و خود را به ستونهاى مسجد بستند و به گريه و
زارى و مناجات با خدا پرداختند تا خداوند گناه آنها را بخشيد.
هنگامى
كه پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله از سفر جهاد بازگشت از حال آنها خبر گرفت گفتند:
آنها سوگند ياد كردهاند كه خود را از ستون مسجد باز نكنند تا شخص پيامبر چنين
كند. رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله فرمود: من نيز سوگند ياد مىكنم كه چنين
كارى نكنم مگر اينكه خدا به من اجازه دهد. پس از مدتى آيه 102 سوره توبه نازل شد:
وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ
سَيِّئاً عَسَى اللَّهُ أنْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحيمٌ
(9توبه/102) و ديگرانى هستند كه به گناهان خويش اعتراف كردهاند و كار شايسته را
با كار ديگر كه ناشايسته است آميختهاند، باشد كه خداوند از آنان درگذرد، چرا كه
خداوند آمرزگار مهربان است. و گروهى ديگر به گناهان خود اعتراف كردند و اعمال صالح
و ناصالح را به هم آميختند اميد است خدا توبه آنها را بپذيرد و خدا آمرزنده و
مهربان است.
طبق
اين آيه توبه آنها پذيرفته شد و پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله آنها را از ستون
مسجد باز كرد.
ابو
لبابه و دو تن ديگر به شكرانه قبولى توبهشان تصميم گرفتند همه اموال خود را به
حضور پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله آورده تا در راه خدا مصرف كنند. همين كار را
كردند و گفتند: دلبستگى به همين اموال ما را از شركت در جنگ باز داشت، اكنون اينها
را از ما بگير و در راه خدا به مصرف برسان. پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله فرمود:
هنوز دستورى در اين باره به من نرسيده است، چيزى نگذشت كه آيات 103 تا 105 سوره
توبه نازل شد، خُذْ مِنْ أمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها
وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ إنَّ صَلاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَ اللَّهُ سَميعٌ عَليمٌ
(9توبه/103) از اموال ايشان كفارهاى بگير كه بدان پاكيزهشان و پيراستهشان
مىكنى و در حق آنان دعا كن كه دعاى تو مايه آرامش آنان است و خداوندشنواى داناست.
أ لَمْ يَعْلَمُوا أنَّ اللَّهَ هُوَ يَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ
يَأْخُذُ الصَّدَقاتِ وَ أنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوّابُ الرَّحيمُ (9توبه/104) آيا
ندانستهاند كه خداوند است كه توبه بندگانش و نيز صدقات [كفارات] را مىپذيرد، و
اينكه خداوند توبهپذير مهربان است. وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ
عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمؤمنونَ وَ سَتُرَدُّونَ إلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ
الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (9توبه/105) و بگو كارتان
را بكنيد و به زودى خداوند و پيامبر او و مؤمنان در كار شما خواهند نگريست، و زودا
كه به محضر داناى پنهان و پيدا بازگردانده شويد، آنگاه شما را [از حقيقت و نتيجه]
كار و كردارتان آگاه مىسازد. كه دستور داده بود قسمتى از اموال آنها را بگير.
پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله قسمتى از اموال آنها را گرفت و در راه خدا به مصرف
رسانيد. و مطابق روايات، پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله يك سوم اموال آنها را گرفت
و به مصرف رسانيد.
اين
تابلو تاريخى بيانگر چند امر است:
1 - ماهيت جهاد در اسلام
2 - توجه عميق مسلمين دست پرورده پيامبر صلّى اللَّه عليه و آله به امر عظيم جهاد
3 - ناراحتى شديد خطاكاران مسلمان كه چرا در جهاد شركت نكردهاند
4 - توبه حقيقى آنها
5 - جبران مالى آنها، بر اين اساس كه چون دلبستگى به مال آنها را از جهاد باز
داشته بود از همان اموال در راه خدا صرف نظر كردند.