سوال1- لطفاً مطالبى را در خصوص
خودتان و زندگى شخصيتان و اين كه چه مدتى است به كار تلاوت و قرائت پرداخته ايد
بيان بفرماييد؟
من در ارتباط با زندگى شخصيم بايد
عرض كنم كه متأهل هستم و داراى هفت فرزند،3پسر و4دختر هستم كه خوشبختانه همه آنها
در دانشگاه الازهر مشغول به تحصيل هستند.
سوال2- آيا فرزندانتان از شما بهرة
قرائت هم برده اند؟
بله، درسته آنها بهره مى برند ولي
اين موهبتى است كه خدا به هر كس عطا مى كند.
سوال3- لطفاً بفرماييد كه چند ساله
هستيد؟
من متولد1947 هستم يعنى تاكنون54 سال
دارم.
سوال4- شما تلاوت قرآن را به طور جدي
از چند سالگى آغاز كرديد و همچنين به سبك كدام
استاد علاقه مند بوديد و بيشترين استفاده را
از آن برديد؟
من از همان دوران تحصيل كودكى خودم
مشغول به قرائت قرآن بودم ولى به صورت حرفه اى از زمانى كه وارد دانشگاه الازهر
شدم اين كار را ادامه دادم. استاد بنده آقاى شيخ صلحى محمود بودند كه در آن
روستايى كه من زندگى مى كردم تلاوت قرآن و قرائت آن را به من آموختند و الان هم
ايشان در قيد حيات مى باشند.
سوال5- استاد شما از چهره هاى جهاني
قرائت قرآن در جهان اسلام هستيد و به كشورهاى مختلف و اقصى نقاط عالم براى مأموريت
هاى قرآنى و دعوت هاى كه از سوى جوامع مختلف قرآنى كشورهاى اسلامى و يا حامي
مسلمان شده سفر كرده ايد از محضرتان خواهشمندم بفرماييد كه تاكنون به چه كشورهايي
سفر كرده ايد و در كجا بيشترين استقبال را از شما داشته اند؟
من به چند كشور اروپايى و آفريقايي
سفر كرده ام. از جمله به هند و همچنين به چند كشور در آمريكاى شمالى و آمريكاي
مركزى مثل ونزوئلا و پاناما نيز سفر كرده ام. من در كشورهاى آسيايى از سوريه و
لبنان و همچنين در آفريقا از كنيا ديدن كرده ام ولى در ارتباط با استقبال حقيقتاً
بايد بگويم كه استقبالى كه در ايران از من شد قابل وصف نيست و من نمى توانم با
كلمات اين استقبال گرم را بيان كنم.
سوال6- با توجه به اين كه شما سفرهاي
زيادى به كشورهاى مختلف داشته ايد و در مسابقات قرآنى كه به عنوان مسابقات بين
المللى در كشور ما ويا در كشورهاى ديگرى چون مالزي، هندوستان، بنگلادش و يا در
كشورهاى ديگر برگزار مى شود و با توجه به اين كه سابقه قرائت قرآن در مصر بسيار
بالا هست و اساتيد بسيار معروف جهان اسلام در آن جا رشد كرده اند بفرماييد كه آيا
اين روال مسابقات چه در زمينه قرائت و چه در زمينه حفظ و مفاهيم در مصر هم به همين
گونه است و مسابقات به همين صورت برگزار مى شود؟
مسابقات در مصر هم مانند مسابقات در
اين جاست. در آن جا هم مسابقه حفظ هم قرائت و هم تفسير برگزار
مى شود. مسابقه مصر هم به اجزايى تقسيم مى شود: 10جزء، 20جزء، …
سوال7- لطفاً نظرتان را راجع به
قاريان ايرانى بيان كنيد و بفرماييد كه آن ها را در چه سطحى مى بينيد؟
من خدا را اينجا گواه مى گيرم كه با
صداقت صحبت كنم و شهادت مى دهم كه قاريان ايرانى داراى صوت بسيار خوبى هستند.
سوال8-در كشور ما آموزش هاى قرآنيمان
در ابتدا با روخوانى و روانخوانى و تجويد و قرائت آغاز
مى شود. ما در اينجا دو
نوع آموزش داريم: يك نوع آموزش سنتى داشته ايم كه هم اكنون نيز در بعضى مناطق جاري
هست و نوع ديگر آموزش نيز كه با بالا رفتن تكنولوژى آموزشى و ارتباطات و مسائل
مربوط به رايانه صورت مى گيرد. نظر شما در رابطه با آموزش قرآن براى اينكه فردي
بخواهد قرآن را فرا گيرد و بحث ما نيز محصور به ظاهر قرآنى يعنى صوت و لحن و قرائت
و تجويد باشد و توجهى به مسائل مفاهيمى و يا تفسيرى نداشته باشيم چيست؟ روشى كه
خودتان در اين رابطه اعمال مى كنيد و يا اين كه در مصر جارى و سارى هست چه
روشى است؟ در اين مورد توضيحاتى بفرماييد.
قرآن تنها علمى است كه از طريق القاء
براى انسان حادث مى شود و انسان مى تواند به آن دست پيدا كند. همچنان كه از طرف
خداوند متعال به جبرئيل و از جبرئيل به پيامبر مكرم اسلام(ص) نازل شد. آموزش قرآن
لزوماً بايد همراه با استاد باشد و به اين كفايت نمى كند كه به صورت شفاهى و تنها
همراه با نوار استفاده و از اين قبيل موارد به آموزش قرآن دست پيدا
كنيم.حتماً بايد استادى باشد كه در حضورش قرائت شود و خطاهاى قارى توسط
استاد گرفته شود و يكى از شاخصه هاى آموزش وجود استاد
براى آموزش قرآن است. علاوه بر اين در خود الازهر نيز بخش هايى براى آموزش قرآن و
احكام آن وجود دارد. در مصر نيز آموزشگاههاى خاصى وجود دارند كه به تعليم قرآن مي
پردازند.
سوال9- شما از تلاوت كدام يك از
اساتيد پيشكسوت مصرى بيشتر لذت مى بريد؟
در ابتدا بايد عرض كنم كه ذوق و سليقه
ها متفاوت است ولى بنده شخصاً از اسلوب و شيوه مرحوم مصطفى اسماعيل و همچنين استاد
مرحوم محمد صديق منشاوى و استاد كامل يوسف استفاده مى كنم.
سوال10-از شما خواهشمنديم توصيه اي
را به علاقه مندان به تلاوت و قرائت قرآن كريم بفرماييد؟
من مى خواهم توصيه اى را براي
اينكه قاريان ايرانى در آينده همتراز با قاريان مصرى داشته باشند عرض كنم. قاريان
محترم در ابتدا بايد با جايگاههاى موسيقيايى فن قرائت قرآن آشنا شوند تا بتوانند
آن احساس معانى قرآن را به شنونده منتقل كنند. در قرآن آياتى داريم كه يا وعده
هستند و يا وعيد. بخشى از آنها وعده به بهشت داده اند و برخى ديگر وعده به جهنم.
يك قارى خوب بايد بتواند با آن لحن موسيقيايى مناسب آنها را به شنونده منتقل كند.
سوال11- هم اكنون در كشور جمهوري
اسلامى ايران در دانشگاه ها و مدارس ما، در صدا و سيماى ما و حتى در مساجد و بعضي
از منازل افراد كانون قرآن برپا شده است و كارهاى قرآنى در آن مكان ها صورت مي
گيرد. با توجه به حضور شما در محافل و مجالس جهانى و بين المللى و همچنين در كشور
مصر، حركت هاى فرهنگى جمعى كشور ما را چگونه
ارزيابى مى كنيد و اين برنامه ها چه انعكاسى در خارج از كشور ما دارد؟
اينها همه جزءكارهاى خيرى هستند كه
بر هر مسلمانى واجب است كه آنها را دنبال كند و انجام دهد. هنگامى كه من راديو
وتلوزيون را نگاه مى كنم و حتى در دانشگاه رفت و آمد مى كنم مى بينم كه محافل
قرآنى برگزار است و آموزش هاى قرآنى به مردم داده مى شود.
سوال12- استاد شما با قاريان بزرگي
همچون خودتان سفرهايى داشته ايد. از شما خواهشمنديم يكى از خاطرات شيرينى كه در
اين سفرها براى شما اتفاق افتاده است را بيان بفرماييد؟
من خاطراتى كه قابل بيان و مقايسه
باشد با آنچه را كه در ايران مشاهده نمودم نمى توانم بيان كنم.از خاطرات شخصيم مي
توانم به اين مورد اشاره كنم كه بنده در دوره آخر زندگى استاد مصطفى اسماعيل و استاد
شعبان عبدالعزيز صياد با آن دو بزرگوار همدوره بوده ام. آن دو بزرگوار در قاهره
زندگى مى كردند و منزل من در مركز المنشوره در مصر بود. من با استاد شعبان صياد،
استاد غلوش و استاد نعينع و غيره قرائت كرده ام و با آنها همسفر بوده ام.
سوال13- آقاى طنطاوى با توجه به نسلي
از قاريان گذشته مصر و اساتيد خوبى مثل استاد عبدالفتاح شعشايي، استاد محمد رفعت،
استاد محمد صديق منشاوى و استاد مصطفى اسماعيل و يا قاريان ديگر و با توجه به نسل
قاريانى كه امروز در مصر زندگى مى كنند مثل جنابعالى و يا استاد نعينع و غيره كه
قاريان و حافظان ما آنها را مى شناسند و همه به نوعى از آنها تقليد مى كنند
بفرماييد كه آيا در آينده نيز اين روال ادامه پيدا خواهد كرد و كشور مصر به سوي
مقصدى روشن در حركت است و يا اين كه به نظر خودشان اين كميت و كيفيت خيلى خوب
نيست؟
قاريانبزرگ مصرى مانند
قله هايى بودند كه تعدادشان هم بسيار كم است و شايد تعدادشان به اندازه انگشتان يك
دست هم نرسد.ما هميشه به عنوان مقلد از يك استاد بزرگ تقليد مى كرديم اما حقيقتش
اين است كه هم اكنون صداها بسيار به هم نزديك و شبيه تر شده است. بايستى يك قاري
يك راهى يا يك سبكى را براى خودش ابداع كند كه در اين شلوغى بتواند خودش را نشان
دهد و استقلال داشته باشد. قاريان جديد در مرحله اول بايد اصوات مختلف از قرائت
هاى مختلف و از قاريان مختلف را بشنود. هر قارى بايد همه آن ها را بشناسد و با صوت
هاى آنها آشنا باشد. مانند هر ميوه اى كه يك طعم مخصوص خود دارد هر صوت هم حلاوت و
زيبايى خاص خود را داراست. يك قارى بايد همه اصوات را بشناسد و از ميان آنها طريقه
واحدى را براى سبك جديد خود انتخاب كند.
سوال14- در صورت امكان از ميان
شاگردانتان بهترين شاگرد را معرفى بفرماييد و نكته ديگر اين كه ما هميشه شما را
مشاهده كرده ايم كه هنگام تلاوت هر چند قرآن باز باشد ولى باز شما قرآن را از حفظ
خوانده ايد لذا و شما يك حافظ بسيار خوب هستيد. چه توصيه ا ى داريد براى كسانى كه
قارى هستند ولى حافظ نيستند يا حافظ هستند ولى قارى نيستند؟
بنده هنوز به آن درجه اى نرسيده ام
كه شاگردى داشته باشم و هنوز خودم شاگرد اساتيد ديگر هستم . هر شخصى كه قرآن تلاوت
مى كند دليلى ندارد كه حتماً صوت زيبايى داشته باشد. اگر كسى قرآن مى خواند اولاً
بايد حافظ قران باشد و ثانياً به احكام تجويد و صوت و لحن آگاهى داشته باشد. در
ضمن اگر شخصى احساس مى كند كه صوت زيبايى دارد آن را با حفظ كردن قرآن تكميل
كند.
سوال 15- ما در سطح كشورمان و در سطح
شهرها و روستاها جلسه هاى قرآنى داريم كه در آن يك استاد با سابقه قرآن آموزان را
آموزش مى دهد. لطفاً آقاى طنطاوى بفرماييد كه آيا در مصر نيز اساتيد قرآن و يا
كسانى كه هنوز به درجه استادى نرسيده اند جلسات منظم قرآنى دارند؟
همين جلسات در مصر هم وجود دارد.
قرآن در مصر مانند آب و هواست و دقيقاً در مصر هم همين مراسمى كه در اينجا برگزار
مى شود وجود دارد. در مراسمهاى مختلف دينى و غير دينى قرآن تلاوت مى شود. در
مراسمات ختم نيز قارى معروفى دعوت مى شود و به تلاوت قرآن مى پردازد و مردم را
موعظه مى كند و آنها را از روز قيامت و روز جزا متنبه و آگاه مى سازد. ما در مصر
سنتى داريم كه در هر روز جمعه يك قارى مصرى در هر مسجدى حاضر مى شود و قبل از اين
كه نماز جمعه شروع شود به تلات قرآن مى پردازد. (با تشكر از آقاى جهرمى كه زحمت
پياده كردن متن مصاحبه استاد نعينع و استاد طنطاوى را كشيده اند.)