سخن
نيكو گفتن
و
قولوا للناس حسنا(1)
«با مردم نيكو سخن بگوئيد».
تفسير:
در تفسير «سخن نيكو» چند وجه گفته شده :
1
- سخن خوش و پسنديده كه موجب خوشنودى شنونده گردد.
2
- امر به معروف و نهى از منكر.
3
- سخن گفتن بدانگونه كه خود دوست دارد ديگران با او چنان سخن گويند، اين وجه را در
مجمع البيان از امام باقر (عليه السلام) نقل كرده است .
برگشت
وجه سوم به همان وجه اول است كه ظاهر آيه است . و آنچه از امام باقر (عليه السلام)
نقل شده راه شناخت آن است .
و
قل لعبادى يقولوا التى هى احسن ان الشيطان ينزغ بينهم ان الشيطان كان للانسان عدوا
مبينا(2)
«به
بندگان من بگو بهترين سخن را بگويند كه همانا شيطان در ميان آنان فساد مى كند، و
او براى انسان دشمنى آشكار است ».
و
من احسن قولا ممن دعا الى الله و عمل صالحا و قال اننى من المسلمين (3)
«چه
كسى در سخن گفتن بهتر از كسى است كه به سوى خدا دعوت كند و به عمل صالح اقدام كرده
و بگويد: من از آنانم كه در برابر خدا تسليم هستند».
و
عباد الرحمان الذين يمشون على الارض هونا و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما(4)
«بندگان
خدا آنانند كه روى زمين متواضعانه راه مى روند و هرگاه جاهلان به آنان خطاب كنند،
(در پاسخ) سخن سالم مى گويند».
تفسير:
كلمه «هون » در لغت به معنى تذلل و تواضع آمده است .
و
در «مجمع البيان » از ابن عباس و مجاهد نقل كرده كه : در آيه به اين معنى است كه
(انسان) با وقار و طاعت خدا، و بدون تكبر و سرمستى راه رود.
و
اضافه مى كند كه حضرت صادق (عليه السلام) فرمود:
مراد
آنست كه انسان به آن سجيه و رفتارى كه طبيعى اوست راه رود و تكليف و تبختر نكند.
ادفع
بالتى هى احسن السيئة (5)
«بدى
را به آنچه بهترين است دفع كن ».
ادفع
بالتى هى احسن فاذاالذى بينك وبينه عداوة كانه ولى حميم و ما يلقيها الا الذين
صبروا و ما يلقيها الا ذو حظ عظيم و اما ينزعنك من الشيطان نزغ فاستعذ بالله انه
هوالسميع العليم (6)
«با
بهترين عمل دشمن را بازدار، بناگاه آنكس كه با تو دشمنى دارد بگونه اى مى شود كه
گويا دوست و خويشاوند است اين رفتار داده نمى شود جز به كسانى كه صبر نموده اند، و
داده نمى شود مگر به صاحب بهره بزرگ ، و اگر تو را وسوسه اى از شيطان درگيرد از
خدا پناه بخواه ، همانا او شنوا و داناست ».
سعى
و كوشش در اعمال صالح
و
من اراد الاخرة وسعى لها سعيها وهو مؤمن فاولئك كان سعيهم مشكورا(7)
«هركس
خواهان آخرت بوده و كوشش خود را براى آن بكار برد كوشش اين چنين افرادى مورد
تقدير خواهد بود».
يوم
يتذكر الانسان ما سعى (8)
(در
وصف روز قيامت): «روزى كه انسان سعى خود را بياد مى آورد».
تفسير:
يعنى در آن روز، نامه اعمال هر كس به او داده مى شود، و تلاشى كه در زندگى ، در
راه خير يا شر كرده بياد مى آورد، و پاداش آنها را دريافت مى دارد.
و
ان ليس للانسان الا ما سعى و ان سعيه سوف يرى ثم يجزيه الجزاء الاوفى (9)
«نيست براى انسان جز سعى و
كوششى كه نموده ، كوشش او در آينده به وى نمايانده خواهد شد، و كاملترين پاداش را
(در برابر آن) دريافت خواهد كرد».
إِنَّ السَّاعَةَ ءاَتِيَةٌ
أَكَادُ أُخْفِيهَا لِتُجْزَى كُلُّ نَفْسٍ بِمَا تَسْعَى (10)
«روز قيامت خواهد آمد، اراده
كرده ام كه آن را پنهان دارم تا هر كسى به جزاى سعى و كوشش خود برسد».
وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ
نَّاعِمَةٌ * لِسَعْيِهَا رَاضِيَةٌ * فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٍ (11)
«چهره
هائى در آن روز (روز قيامت) متنعم خواهند بود و از سعى و كوشش خود (كه در دنيا در
راه خدا مبذول داشته اند) راضى خواهند شد».
فَمَن يَعْمَلْ مِنَ
الصَّالِحَاتِ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَا كُفْرَانَ لِسَعْيِهِوَإِنَّا لَهُ كَاتِبُونَ (12)
«و هر كس
چيزى از اعمال شايسته بجا آورد، در حالى كه ايمان داشته باشد، كوشش او ناسپاسى
نخواهد شد؛ و ما تمام اعمال او را [براى پاداش] مىنويسيم.».
پي
نوشت ها:
1- سوره
بقره ، آيه 83
2- سوره
اسراء، آيه 53
3- سوره
فصلت ، آيه 33
4- سوره
فرقان ، آيه 63
5- سوره
مؤمنون ، آيه 96
6- سوره
فصلت ، آيات 36 - 34
7- سوره
اسراء، آيه 19
8- سوره
نازعات ، آيه 35
9- سوره نجم
، آيات 41 - 39
10- سوره طه
، آيه 15
11- سوره
غاشيه ، آيات 10 - 8
12- سوره
انبياء، آيه 94