صدقه
«صدقه
» آنست كه مالى صرفا براى رضاى خدا داده شود، و فرق آن با «هبه » كه ترجمه فارسى
آن «بخشش » است ، اين است كه هبه براى اكرام كسى است كه به او مى دهد، اگر چه خود
اكرام هم براى خدا باشد.
خذ
من اموالهم صدقة تطهرهم و تزكيهم بها وصل عليهم ان صلاتك سكن لهم والله سميع عليم
الم يعلموا ان الله هو يقبل التوبة عن عباده و باءخذ الصدقات و ان الله هوالتواب
الرحيم (1)
«از
اموال آنان صدقه بگير تا آنان را پاكيزه سازى و به آنان بركت بخشى و از خداى براى
آنان طلب رحمت كن ، طلب رحمت تو موجب آرامش جان آنهاست ، خدا شنوا و داناست ،
آيا
نمى دانند خداست كه توبه را از بندگان خود مى پذيرد و صدقات را دريافت مى دارد و
او بسيار توبه پذير و مهربان است ».
تفسير:
اصل «زكات » به معنى نموى است كه از بركت خداى تعالى حاصل شود، چه در امور دنيوى و
چه در امور اخروى .
صدقه
به شهادت اين آيه موجب تزكيه نفس است . تزكيه نفس ، پاك شدن آن از صفات نكوهيده و
آراستن آن به صفات پسنديده مى باشد كه موجب بركت يافتن نفس و شايستگى آن براى
ارتقاء به مدارج عالى انسانى و تقرب به سوى خداى تبارك و تعالى مى گردد.
زكات
كه به صدقه واجب گفته مى شود و يا نوعى از آن است موجب تزكيه مال يعنى موجب بركت
يافتن آن نيز مى گردد، بنابراين در تسميه آن به زكات دو مناسبت موجود است .
يمحق
الله الربوا و يربى الصدقات والله لا يحب كل كفار اءثيم (2)
«خدا
ربا را رو به نابودى مى برد و صدقه ها را نمو داده و بركت مى بخشد خدا هيچ كفران
نعمت كننده گناهكار را دوست ندارد».
تفسير:
«محق » به معنى به تدريج كم شدن تا به حد نابودى مى باشد، و مراد از آن در آيه يا
به تدريج از بين رفتن مالى است كه از ربا بدست آمده و بى بركت شدن آن است ، و يا
همانطور كه در روايت وارد شده ربا تواءم با نقصان دين است ، و اين مصداق همان از
بين رفتن بركت و موجب خسران بودن آن است .
ان
المتقين فى جنات و عيون آخذين ما اتيهم ربهم انهم كانوا قبل ذلك محسنين كانوا
قليلا من الليل ما يهجعون و بالاسحار هم يستغفرون و فى اموالهم حق للسائل و
المحروم (3)
«پرهيزكاران
در باغها و چشمه ها هستند آنچه را كه پروردگارشان به آنان اعطاء فرموده دريافت مى
دارند، آنان پيش از آن نيكوكار بودند كه كمى از شب را مى خفتند و در سحرها استغفار
مى كردند و در اموال و دارائى آنها حقى براى سائل و محروم بود».
الم
يعلموا ان الله هو يقبل التوبة عن عباده و ياءخذ الصدقات و ان الله هوالتواب
الرحيم (4)
«آيا
نمى دانند كه خدا توبه را از بندگان خود قبول فرموده و صدقه ها را دريافت مى دارد
و اينكه ، خدا بسيار توبه پذير و مهربان است ؟».
تفسير:
منظور از اينكه خدا صدقه را دريافت مى دارد، آن است كه صدقه براى خداست و خدا آن
را قبول مى كند.
و
در حديث آمده كه پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله) فرمود: صدقه پيش از آنكه بدست
سائل برسد در دست خدا قرار مى گيرد(5) .
الذين
يلمزون المطوعين من المؤمنين فى الصدقات والذين لا يجدون الا جهدهم فيسخرون منهم
سخرالله منهم و لهم عذاب اليم (6)
«كسانى
كه به مؤمنان صدقه دهنده كه جز آنچه به زحمت بدست آورده اند نمى يابند، ايراد مى
كنند و آنان را استهزاء مى نمايند، خدا آنان را استهزاء مى نمايد، و براى آنان
عذاب دردناك است ».
تفسير:
اين آيه در مورد كسانى است كه به صدقه افراد كم مايه ، كه جز چيز كمى را به زحمت
بدست آورده اند نمى توانند صدقه دهند اهانت نموده و به آن ايراد مى كنند.
لا
خير فى كثير من نجويهم الا من امر بصدقة او معروف (7)
«در
بسيارى از سخنهاى سرى آنها فائده نيست جز آنكس كه به صدقه دادن يا كار خيرى دعوت
كند».
فائده
اخفاء صدقه ان تبدوا الصدقات فنعما هى و ان تخفوها و تؤ توها الفقراء فهو خير لكم
و يكفر عنكم من سيئاتكم والله بما تعملون خبير(8)
«اگر
آشكارا به دادن صدقات اقدام كنيد چه نيكوست آن ، ولى اگر پنهانى صدقات خود را به
نيازمندان دهيد براى شما بهتر است ، و كفاره برخى از گناهان شما مى گردد خدا از
آنچه مى كنيد با اطلاع است ».
به
عناوين انفاق ، نيكى كردن ، وصيت و اطعام مراجعه شود.
صدق
و راستگوئى
يا
ايها الذين امنوا اتقوالله و قولوا قولا سديدا(9)
«اى
اهل ايمان از خدا بترسيد و سخن حق و صواب بگوئيد».
الصابرين
والصادقين والقانتين والمنفقين والمستغفرين بالاسحار(10)
(در
وصف بندگان خدا) «صبر كنندگان و راستگويان مطيعان و انفاق كنندگان و در سحرها
استغفار كننده گانند».
يا
ايها الذين امنوا اتقواالله و كونوا مع الصادقين (11)
«اى
مردم با ايمان از خدا بترسيد، و با راستگويان همراهى كنيد».
ليجزى
الله الصادقين بصدقهم و يعذب المنافقين ان شاء اويتوب عليهم(12)
«تا
جزا دهد خدا راستگويان را به سبب راستگوئى آنان ، و منافقان را عذاب كند يا
بيامرزد».
ان
المسلمين و المسلمات ... والصادقين و الصادقات ... اعد الله لهم مغفرة و اجرا
عظيما(13)
«خداوند
براى مردان و زنان مسلمان و... و مردان و زنان راستگو و... بخشش و پاداش بزرگى
مهيا فرموده است ».
فلو
صدقواالله لكان خيرا لهم (14)
«اگر
به خدا راست گويند براى آنان بهتر خواهد بود».
قال
الله هذا يوم ينفع الصادقين صدقهم لهم جنات تجرى من تحتها الانهار خالدين فيها
ابدا رضى الله عنهم و رضوا عنه ذلك الفوز العظيم (15)
«خداى
تعالى مى فرمايد: اين است روزى كه راستگوئى به راستگويان سود مى بخشد، براى آنان
است باغهائى ، كه نهرها از زير آنها جريان دارد، و بطور هميشه در آنها مخلد خواهند
بود. خدا از آنان خشنود و آنان از خدا خشنود گشته اند، اين است بهره بزرگ ».
پي نوشت ها:
1- سوره توبه ، آيه 103 و 104.
2- سوره بقره ، آيه 276.
3- سوره ذاريات ، آيه 15 - 19.
4- سوره توبه ، آيه 104.
5- مجمع البيان ، ج 5، ص 68 ط اسلاميه
6- سوره توبه ، آيه 79.
7- سوره نساء، آيه 114.
8- سوره بقره ، آيه 271.
9- سوره احزاب ، آيه 70.
10- سوره آل عمران ، آيه 17.
11- سوره توبه ، آيه 119.
12- سوره احزاب ، آيه 24.
13- سوره احزاب ، آيه 35
14- سوره محمد(ص)، آيه 21. .
15- سوره مائده ، آيه 119.