خمس

خمس يعنى «يك پنجم » قرآن كريم مى فرمايد:

واعلموا انما غنمتم من شى ء فان لله خمسه و للرسول ولذى القربى واليتامى والمساكين وابن السبيل (1)

«بدانيد هر چه به دست آورديد، يك پنجم آن از آن خدا و رسول و ذى القربى و مساكين و ابن سبيل است ».

اين آيه اساس حكم خمس در اسلام است ، خمس مطابق فقه ما به هفت چيز تعلق مى گيرد، كه از آن جمله اين دو مورد است :

1 - منابع زيرزمينى (كه مهمترين ثروت بشر است)

2 - مازاد بر درآمد هر شخص از هزينه زندگى خود و كسانى كه در تكفل او هستند.

مصرف خمس در مرحله اول دو مورد زير است :

1 - مستمندان و فقراء سادات به مقدارى كه هزينه زندگى يك ساله آنها تاءمين شود. زيرا آنها از صرف زكات كه به مصرف مستمندان مى رسد محروم هستند.

2 - هزينه ترويج شرع و مصارف مالى آن كه بايد با نظر فقيه جامع الشرائط صرف شود.

و در مرحله دوم نيز دو مورد است :

1- تأمين كسر هزينه مستمندان غير سادات كه از محل زكات و كفارات و خراج و غيره بايد تاءمين شود و كمبود آن با نظر فقيه جامع الشرائط از محل سهم امام كه بخشى از خمس است پرداخته مى شود.

2- سائر مصارف مورد نياز جامعه مسلمانان .

در آمد خمس با پيشرفت تمدن و ازدياد منابع در آمد از قبيل معادن و صنايع و كارهاى توليدى ديگر دائما در مصرف (مرحله اول) در مقايسه با آن بسيار ناچيز است ، و طبعا صرف مصارف عمومى مسلمانان خواهد شد، و هر قدر تمدن پيش برود مصارف عمومى جامعه مسلمانان نيز به همان نسبت زياد خواهد بود.

با اين بودجه هنگفت ، افراد جامعه عموما بى نياز و هر كدام از وسائل زندگى مطابق شاءن خود بهره مند مى گردند و براى نمونه يك فرد نيز در ميان ميليونها افراد جامعه پيدا نمى شود كه از وسائل زندگى برخوردار نباشد.

در اثر اين معاونت و هميارى طبقات مختلف جامعه ، عدالت اجتماعى حكمفرما و تعاون و همزيستى و همگامى ميان افراد اجتماع پديد مى آيد و زندگى سعادتمندانه بى دريغ در اختيار عموم طبقات قرار مى گيرد.

ولى متاءسفانه در كشورهاى اسلامى جز مقدار بسيار كم ، خمس پرداخت نمى شود و آنچه پرداخت مى شود بسيار ناچيز است .

پي نوشت:

1- سوره انفال ، آيه 41.