حج

حج يك سلسله اعمالى است كه در مكه معظمه در كنار بيت الله الحرام در ماه ذى الحجة انجام مى يابد در موسم حج كنگره عظيم و اجتماع بزرگى از ملل اسلامى در مكه تشكيل مى گردد، و از تمام نقاط عالم هر مسلمانى كه داراى توانائى مالى و جانى باشد مكلف است كه در عمر خويش يك بار در آن شركت جويد.

اسلام كعبه را مظهر توحيد و يگانه پرستى قرار داده ، و دستور داده است كه از تمام نقاط جهان در هر شبانه روز لااقل پنج بار نماز خوانده ، و به آن نقطه متوجه شوند.

و همانطور كه در دل ، همه به خداى يگانه ستايش مى كنند در ظاهر نيز همگى به سوى يك نقطه محورى توجه نمايند.

اينك دستور ديگر اسلام در اين رابطه آنست ، كه سالى يك بار از سرتاسر جهان نزد كعبه محور عبادت خداى يگانه حضور يابند، هماهنگ و همه با هم به عبادت خداوند متعال بپردازند.

آنان كه همواره بطور متفرق در نقاط جهان همگى به سوى كعبه نماز مى خواندند، و نماز آنان به سوى يك قبله نمايشگر توحيد و ستايش خداى يگانه بود اينك بطور مجتمع و فشرده به دور كعبه گرد آمده و به عبادت خدا بپردازند، تا توحيد و يگانه پرستى آنها مشهودتر، و يگانگى و هماهنگى آنها در ستايش خداى يگانه بارزتر گردد.

آرى سفر حج مظهر كوچ به سوى خداست .

حج در «دوازده » موضع از قرآن كريم ذكر شده ، و در سوره آل عمران ، آيه 97 مى فرمايد:

ولله على الناس حج البيت من استطاع اليه سبيلا .

«خدا راست بر مردم حج خانه خدا، هر آن كس كه بتواند به سوى آن راه يابد».

اميد است كه مسلمانان از اين اجتماع و گردهمائى سالانه عمومى مسلمانان جهان ، براى پيشرفت اسلام و تقويت كشورهاى اسلامى و قطع ايادى استعمار و دشمنان اسلام و چپاولگران مال و حيثيت و شرف مسلمانان بهره بردارى كنند.

نخستين عمل حج احرام است

احرام آنست كه دوپارچه ندوخته مانند كفن به تن پوشيده و بگويد:

لبيك اللهم لبيك ، لبيك لا شريك لك لبيك ، ان الحمد و النعمة لك والملك ، لا شريك لك لبيك (1)

«پروردگارا! تو را كه از من دعوت كرده اى اجابت مى كنم تو يگانه خدائى ، تو را اجابت مى كنم ، ثناگوئى و نعمت و ملك همه از آن توست . تو شريك و همتا ندارى ، تو را اجابت مى كنم ».

آنگاه كه در حال احرام است 24 چيز بر او حرام مى گردد، سپس وارد مكه شده و در ميان مسجدالحرام هفت بار پروانه وار به دور كعبه مى گردد، بعد در پشت مقام ابراهيم دو ركعت نماز مى گزارد، سپس ميان دو كوه كم ارتفاع كه در كنار مسجدالحرام است و صفا و مروه ناميده مى شود سعى مى كند، يعنى : چهار بار از صفا به سوى مروه و سه بار از مروه به سوى صفا مى رود.

همه هستند سرگردان چو پرگار              

پديد آرنده خود را طلبكار

سپس تقصير مى نمايد، يعنى : مو يا ناخن خود را كوتاه مى كند، و از احرام بيرون مى رود.

آنگاه دوباره احرام مى بندد و دو پارچه احرام كفن وار مى پوشد، و به سوى صحراى عرفات بيرون مى رود، آنجا مظهر روز قيامت است ، آن روز از تمام نقاط جهان مردم مسلمان ، كفن پوش در صحراى عرفات گرد آمده و خواستار رحمت پروردگار عالم هستند.

شامگاه جملگى به صحراى مجاور كه مشعر ناميده مى شود به همان حالت كوچ مى نمايند، روز دهم ذى الحجة به صحراى ديگرى كه «منى » ناميده مى شود منتقل مى شوند.

در منى اعمال بخصوصى تعيين شده كه هر كدام مظهر يكى از حقائق ايمان است .

1 - رمى جمره سنگ انداختن بسوى ستونهاى سه گانه كه مظهر راندن و دور كردن شيطان از خويش است .

2 - ذبح قربانى كه براى متابعت از روش ابراهيم (عليه السلام) پيغمبر بنيانگزار حج است ، او ماءمور گشت كه فرزند دلبند خود اسماعيل را به دست خود ذبح و قربانى كند، پيغمبر خداپرست و فرمانگذار اطاعت كرد، حربه تيز بر گلوى نازنين فرزند همى ماليد.

غرض از اين فرمان كه آزمودن فداكارى و ايثار ابراهيم بود حاصل شده بود، به قدرت خدا، حربه آهنين از بريدن گلوى نازك طفل بازماند، گوسفندى حاضر گشت و دستور رسيد بجاى نور ديده خود آن گوسفند را ذبح كند.

مى توان گفت : دستور ذبح قربانى در منى مظهر در گذشتن از فرزند در راه خدا است آرى در راه خدا بايد مهر فرزندى را نيز فدا كرد.

پس از آن موى سر خود را زدوده و از احرام بيرون مى رود، سه روز بايد در آن صحرا توقف كرد، سپس به سوى مكه عودت نموده ، و طواف كعبه ، و نماز طواف ، و سعى بين صفا و مروه را بطورى كه قبلا انجام داده بود تكرار نمود، پس از آن با انجام دادن يك طواف ديگر (كه طواف نساء ناميده مى شود) و دو ركعت نماز آن عمل حج خاتمه مى يابد.

فوائد حج

گذشته از آنچه گفتيم كه حج مظهر توحيد و يگانه پرستى است و گرد آمدن انسانهاى نقاط مختلف جهان و شركت آنان در مراسم حج نمايشگر عظمت اسلام و خداپرستى مى باشد، از نظر اجتماعى نيز حج سمبل اتحاد و همبستگى ملل متنوع مسلمانان جهان است .

نژادهاى گوناگون از كشورهاى دور و نزديك جهان ، در راه تعقيب هدف مقدس خود با هم تماس مى گيرند، و در نتيجه آن حس محبت و برادرى ميان آنان پديد مى آيد، و از وضع زندگى و ترقيات و دردها و گرفتاريهاى ملتهاى مختلف مسلمانان در سراسر جهان مطلع مى گردند، رشته الفت ميان آنان محكمتر مى گردد، و حس تعاون و همكارى در آنان تقويت مى يابد، و پيشرفتهاى مادى و معنوى هر يك از آنان سرمشق ملتهاى ديگر مى گردد.

پي نوشت ها:

1- احرام شرايطى دارد كه در كتب فقهيه مذكور است .