بخل
و
اما من بخل واستغنى و كذب بالحسنى فسنيسره للعسرى و ما يغنى عنه ماله اذا تردى (1)
«اما
كسى كه بخل ورزيده و بخواهد (با نگهداشتن آنچه در انفاق آن بخل نموده) غنى شود و
ثواب آخرت را تكذيب كند، براى او سختى را (يعنى اعمالى را كه موجب عذاب و كيفر
خواهد شد)، فراهم مى سازيم ».
تفسير:
مراد آن است كه از او سلب توفيق نموده ، او را به حال خود، رها مى كنيم تا اعمالى
را كه موجب عذاب و كيفر خواهد شد مرتكب شود.
ولا
يحسبن الذين يبخلون (2) بما اتاهم الله من فضله هو خيرا لهم بل هو شر لهم سيطوقون
ما بخلوا به يوم القيمة ، ولله ميراث السموات والارض والله بما تعملون خبير(3)
«كسانى
كه به آنچه خدا از فضل خود به آنها داده بخل مى ورزند، گمان نكنند كه آن (كار)
براى آنها خير است ، بلكه شر است ، و به زودى آنچه از دادن آن بخل ورزيده اند طوق
شده و در روز قيامت بگردنشان آويخته شد.
و
ميراث آسمانها و زمين از آن خدا بوده و به آنچه مى كنيد آگاه است .
تفسير:
اين آيه به كسانى تفسير شده كه از دادن زكات ، امتناع نمايند، ولى به احتمال زياد
شامل همه حقوق واجب مالى مى باشد كه عمده آن زكات و خمس است .
كلا
انها لظى نزاعه للشوى تدعوا من ادبر و تولى و جمع فاوعى ، ان الانسان خلق هلوعا
اذا مسه الشر جزوعا و اذا مسه الخير منوعا.»(4)
«همانا
(دوزخ) آتش مشتعل است ، كه پوست و گوشت را مى كند، به خود مى طلبد آن كس را كه در
آن پشت (به ايمان) كرده و (از طاعت خدا و رسول) سرباز زده ، و گردآورى ثروت نموده
و نگهدارى كرده است .
به
تحقيق انسان آزمند آفريده شده ، و هرگاه به او شر (فقر) برسد بى تابى مى كند؛ و
هرگاه خير (غنى و ثروت) به او برسد منع مى كند (و از صرف مال در مصارف خير،
خوددارى مى كند».
فويل
للمصلين الذين هم عن صلاتهم ساهون ... و يمنعون الماعون .»(5)
«واى
بر آن نمازگزاران كه از نماز خود غافلند... (يا آنانكه ريا مى كنند) و «ماعون » شى
ء مورد انتفاع را منع مى كنند».
توضيح : ابوبصير گويد:
امام
صادق عليه السلام فرمود: قرض و كار خير و اثاث البيت كه بعاريت داده شود ماعون است
، زكات نيز، ماعون است .
و
من يوق شح نفسه فاولئك هم المفلحون (6)
«كسانى
كه از بخل بازداشته شوند رستگارانند».
ها
انتم هؤ لاء تدعون لتنفقوا فى سبيل الله فمنكم من يبخل و من يبخل فانما يبخل عن
نفسه (7)
«شما
دعوت شده ايد كه در راه خدا انفاق كنيد؛ اما برخى از شما بخل مى ورزيد، هر كس در
انفاق بخل كند بر ضرر خود اوست ».
القيا
فى جهنم كل كفار عنيد مناع للخير معتد مريب (8)
«هر
بسيار كفران كننده و از حق كنار رونده و بسيار منع كننده از خير (صرف مال در راه
خير) تجاوزگر شك كننده را در جهنم بيندازيد».
متاع
للخير معتد اثيم (9)
«در
وصف (كسانى كه پيامبر از متابعت آنان نهى شده) بسيار منع كننده از خير (صرف مال در
راه خير) تجاوزگر گناهكار».
امر
به بخل كردن ديگران
والله
لا يحب كل مختال فخور الذين يبخلون و ياءمرون الناس بالبخل و من يتول فان الله هو
الغنى الحميد(10)
«خدا
متكبران فخر فروش را دوست ندارد، آنان كه بخل مى ورزند و مردم را به بخل امر مى
كنند، هر كس (از آنچه خدا به آن مى خواند) روگردان شود بى نياز نمى گردد، خدا است
كه بى نياز است و (به همه صفات حميده) ستوده است ».
پي
نوشت ها:
1- سوره ليل ، آيه 8 - 11.
2- بخل در شرع منع از پرداخت
واجبات است .
3- سوره آل عمران ، آيه 180.
4- سوره معارج ، آيات 15 - 21.
5- سوره ماعون ، آيه 4 - 7.
6- سوره حشر، آيه 9 و سوره
تغابن آيه 16.
7- سوره محمد (ص)، آيه 38.
8- سوره ق ، آيه 24 و 25.
9- سوره قلم ، آيه 12.
10- سوره حديد، آيه 23 و 24.