جمال الدين حسين بن على بن محمد بن احمد معروف به ابوالفتوح رازى يکى از علما و مفسرين بزرگ شيعه در قرن ششم هجرى است. ابوالفتوح دانشمندى فقيه، مفسرى كبير، واعظى شهير و محدثى اديب بود. نسب او به بديل از قبيله بنى خزاعه كه از اصحاب رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله و سلم و دودمان پيامبر عزيز بودند منتهى مى شود.
اجداد ابوالفتوح احمد بن حسين، محمد بن احمد و همچنين پدرش على بن محمد از اعلام شيعه بوده اند كه از محضر علماى متقدمين بهره مى بردند.
اساتيدابو الفتوح از شاگردان پدر خود و عمويش عبدالرحمان و ابوالوفاى رازى بود اما بيشتر مراتب علمى ا و از محضر مفيد ثانى فرزند شيخ الطايفه عايد او گرديد و خود در ادبيات عرب و عجم، فقه و تفسير و حديث و علم رجال مهارت داشت. شهرت او به واسطه تأليف او مخصوصا‌ً مجلدات تفسير روض الجنان مى باشد. تفسير مذكور از قديمى ترين تفاسير فارسى در جهان اسلام و تشيع مى باشد.
از منظر بزرگانصاحب تراجم علما مانند قاضى شهيد در مجالس المؤمنين مى نويسد تفسير ابو الفتح در رشاقت تحرير و عذوبت تقرير و دقت نظر بى نظير است. علامه مجلسى در بحار، علامه خوانسارى در روضات، علامه نورى در خاتمه مستدرك و محدث قمى در فوايد ابوالفتوح رازى را به عنوان رئيس مفسرين و ترجمان كلام خدا و محققى دقيق متذكرند. اضافه مى كنند كه تفسير او در كمال دقت و آراستگى است و شهادت مخالفان را پاسخ دندان شكن داده است. صاحب مجالس مى نويسد به گمان من مفسر معروف فخر رازى تفسير خود را با استفاده و اقتباس از تفسير ابو الفتوح به رشته تحرير برده است. تاريخ العلما حاکى است كه مرحوم طبرسى، مرحوم ابو الفتوح و زمخشرى (صاحب كشّاف) در نيمه اول قرن ششم هجرى معاصر با يكديگر بوده اند و اين سه نفر در آثار خود نامى از هم نبرده اند و شايد از تأليف ارزنده خويش بى خبر بوده اند. تفسير فخر رازى بعد از تفسير ابوالفتوح نوشته شده است. ابو الفتوح غير از مجلّدات روض الجنان، روح الالباب، تبصره، العوام، رسائلى چند نيز به رشته تحرير برد.
ويژگى ترجمه تفسير ابوالفتوح رازىروض الجنان و روح الجنان معروف به تفسير ابوالفتوح رازى از حسين بن على بن محمدبن احمد نيشابورى" (م 550 ه) است.
اين تفسير در سده ششم قمرى و پيش از سال 533 قمرى تأليف شده است.
در اين اثر، پيش از تفسير آيات ابتدا ترجمهاى تحت اللفظى و بدون توجه به تفسير ارائه شده است..
اين تفسير، از لحاظ اشتمال بر فوائد لغوى و دستورى و نثر ساده و روان، ارزش و اهميت فراوانى دارد. سبك نثر آن كهنه و به شيوه كتب علمى و اخلاقى سده پنجم هجري است و مشتمل بر بسيارى از واژهها و تعبيرات و تركيباتى است كه در نوشتههاى ديگر هم دوره آن كمتر توان جست.[1] در سال 1380 ترجمه آيات اين تفسير با عنوان "قرآن كريم با ترجمه ابوالفتوح رازى" توسط محمد مهيار تنظيم شد و توسط مؤسسه مطبوعاتى دينى قم به چاپ رسيد.
وفاتسنوات آخر عمر شريفش در شهر رى سپرى شد و چنين به نظر مى رسد كه قبل از راونديها جهان فانى را وداع نموده باشد. ظاهراً در اواسط قرن ششم وفات نموده و مدفن او در كنار حضرت عبد العظيم حسنى در مقبره شخصى خود معروف است.