از آنجا كه مقرر گرديد پيش از بيان شيوههاى تبليغى هر اسوه قرآنى، دلايل اسوهبودن او را از متن قرآن ذكر كنيم، در خصوص رسول اكرم(ص) نيز علىرغم روشنى مقام و عظمت منزلتش به آيات نظرى مىافكنيم.
آيات متعددى در قرآن به شكل مستقيم و غير مستقيم ضمن تأكيد بر شايستگىهاى منحصر به فرد پيامبر، الگو بودن او از همه جهات و براى همه آدميان را يادآور مىشود كه از اين ميان گوياترين موارد را به اشارهاى ذكر مىكنيم:
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِى رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَاليَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً؛
قطعاً براى شما در [اقتدا به] رسولخدا سرمشقى نيكو است: براى آن كس كه به خدا و روز بازپسين ايمان دارد و خدا را فراوان ياد مىكند.
وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ؛ و بهراستى تو را خويى والاست.
وَما آتاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَما نَهاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛
و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را بازداشت، بازايستيد....
أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِى الأمْرِ مِنْكُمْ؛
خدا را اطاعت كنيد و پيامبر و اولياى امر خود را اطاعت كنيد.
مَنْ يُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ؛هر كس از پيامبر فرمان برد، در حقيقت، خدا را فرمان برده.
قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ..
بگو: اگر خدا را دوست داريد، از من پيروى كنيد تا خدا دوستتان بدارد.
پيامبر بزرگوار اسلام(ص) را نمىتوان چون شخصيتهاى ديگر، اسوه قرآن در زمينهاى خاص معرفى نمود، چه، او جامع همه فضايل اخلاقى و مستجمع كليه ارزشهاى تبليغى بهشمار مىرود: قرآن بيش از همه انسانهاى برجسته ديگر، آنحضرت را شايسته تأسى دانسته و پيروى بى چون و چراى او را نه تنها بر مردميك زمان و يك جامعه بلكه بر همگان در همه جاى جهان واجب كرده است. تأكيد بر اين موضوع بدين دليل است كه اسوههاى متعددى در قرآن ذكر شده و بر پيروى آنان سفارش شده است اما هر يك به لحاظ يك يا چند جنبه از شخصيتشان مورد عنايت قرار گرفتهاند و اسوه مطلق تنها وجود مبارك رسول اكرم(ص) محمد مصطفى است.
در عين حال، از آنجا كه نسبت دادن يك صفت بارز و يك جنبه از جوانب متعدد اخلاقى و عملى يك اسوه به او، دليل بر فقدان جنبهها و صفات ديگر نيست، در خصوص رسولخدا نيز مىتوان بر يكى از بارزترين جنبههاى وجودى او كه در تبليغ نيز تأثير بسزا داشته انگشت نهاد. با بررسى صفات و شيوههاى متنوع پيامبر بهنظر مىرسد اين صفت بارز چيزى جز <رحمت» نيست كه جلوه ويژه و وجه بارز شخصيت و دعوت اوست، چنان كه در آيهاى، همه وظايف او در رحمت خلاصه شده است:
وَما أَرْسَلْناكَ إِلّا رَحْمَةً لِلْعالَمِينَ؛
و ما تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.