4. (هُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمِواتِ وَالأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ يَعْلَمُ مايَلِجُ فِى الأَرْضِ وَما يَخْرُجُ مِنْها وَمايَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَمايَعْرُجُ فِيها وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ ما كُنْتُمْ وَاللّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِير؛.
اوست كه آسمان ها و زمين را در شش روز آفريد. سپس بر عرش (قدرت) استيلا يافت، خداوند از آن چه در زمين فرومى رود و يا از آن بيرون آيد، و از آن چه از آسمان نازل شود؛ يا به سوى آن بالا رود، آگاه است. او با شماست هر كجا باشيد. خداوند از آن چه انجام مى دهيد آگاه است).(1).
در قرآن به طور مكرر مى خوانيم(2) خداوند آسمان ها و زمين را در شش روز آفريده است. انسان در نخستين برخورد به اين آيات، با خود فكر مى كند چگونه خداوند آسمان ها و زمين را در شش روز آفريد مگر شب و روز، معلول حركت زمين به دور خورشيد نيست و قسمتى كه در برابر خورشيد است، روز و قسمت ديگرى كه در تاريكى فرو رفته، شب است، بنابراين مقصود از اين شش روز، كه ظرف خلقت و پيدايش زمين و آسمان هاست، چيست در صورتى كه هرگز قبل از پيدايش زمين و آسمان، شب و روز نبوده است.
با رجوع به لغت مى توان مشكل را حل نموده و آن اين كه (ايام) جمع (يوم) است و (يوم) در لغت عرب و هم چنين در بيشتر زبان ها، علاوه بر معناى معروف (روز مقابل شب) گاهى به معناى (دوران) نيز به كار مى رود؛ مثلاً مى گويند روزى كودك بودم و روزى جوان و امروز هم پير شده ام. در اين عبارت شيرين، مجموعه زندگى را به سه قسمت كرده و نام هر قسمت را (روز) نهاده است. اتفاقاً بسيارى از مفسرين در آيه زير (ايام) را به معناى اوقات و دوران گرفته اند:.
(وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِىَ مِنْ فَوْقِها وَ بَارَكَ فِيها وَقَدَّرَ فِيهَا أَقْوَاتَهَا فِى أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ؛(3).
درروى زمين لنگرهايى (كوه ها) پديد آورد و چيزهايى بر آن افزود، و مواد غذايى را در چهار روز (چهار دوران و چهار وقت كه به عقيده جمعى همان فصول چهارگانه است) به وجود آورد).
بنابر اين، اساس شبهه همان غفلت از معناى (ايام) است كه در مواقعى به معناى دوره به كار مى رود، چنان كه امام علي(ع)مى فرمايد:.
(الدهر يومان: يوم لك و يوم عليك؛.
زمانه دو روز است: روزى است به نفع تو و روز ديگر به ضرر تو).
يعنى انسان روزى بر فراز قدرت و ثروت و روزى در حضيض ذلت و بيچارگى است. امير مؤمنان مى فرمايد:.
(إنما الدنيا ثلاثة: يوم مضى بمافيه فليس بعائد؛ ويوم أنت فيه فحق عليك اغتنامه؛ و يوم لاتدرى أنت من أهله و لعلك راحل فيه؛(4).
روزگار سه روز بيش نيست: روزى كه گذشت، بازگشت ندارد؛ روزى كه در آن هستيم و بايد آن را غنيمت بشماريم و روز ديگرى در پيش است و معلوم نيست تو اهل آن باشى (زنده باشى».
شاعر سخن پرداز شيرين زبانى به نام كليم چنين مى گويد:.
بد نامى حيات دو روزى نبود بيش. آن هم كليم با تو بگويم چسان گذشت. يك روز صرف بستن دل شد به اين و آن. روز دگر به كندن دل زين و آن گذشت. روى اين اساس قرآن مى گويد: ما زمين و آسمان ها را در شش دوره آفريده ايم و اين نظام شگفت انگيز، معلول يك لحظه و دو لحظه و يك سال و دو سال نيست؛ بلكه معلول و اثر دوره هايى است كه بر آسمان ها و زمين گذشته است. حالا اين دوره هاى شش گانه چيست و طول مدت آنها چقدر بوده به طور قطع روشن و واضح نيست.
آرى دانشمندان زمين شناس براى زمين دوره هايى قائل شده و مانند آن را براى ساير سيارات و خورشيد شمرده اند و در شماره طبقات و سنّ پيدايش آنها اختلاف دارند، ولى آن چه بديهى و مسلم است و قرآن و علم آن را تأييد مى كند، اين است كه آسمان ها و زمين دوره هايى داشته و پس از طىّ دوره هايى به اين صورت درآمده اند.
اكنون ما نظر دانشمندان زمين شناس را به اجمال در اين جا مى آوريم: به عقيده آنان زمين مدت ها به صورت توده گازى جزو خورشيد بوده آن گاه از خورشيد جدا گرديد و به حركت دور خورشيد و دور خود ادامه داد و بر اثر جدا شدن از خورشيد كم كم سرد شد و قشرى از مواد جامد اطراف هسته گداخته آن را پوشانيد كه به آن پوسته جامد، (زمين) گفته مى شود.
زير پوسته زمين، طبقه ضخيم ترى ازمواد سنگين وجود دارد، اين طبقه گداخته، سنگين تر از طبقه قشرى است و مواد گداخته اى كه از كوه هاى آتش فشان خارج مى شود از جنس همين طبقه است. قسمت درونى زمين بيشتر از فلزات سنگين، مانند آهن و نيكل است، اين قسمت، سنگين ترين قسمت هاى زمين را تشكيل مى دهد.
اين طبقات كه به طور اجمال بيان شد، محصول مرور ساليان درازى است كه از حساب دقيق بشر بيرون است و بديهى است كه هرگز در يك لحظه، يك روز و دو روز صورت نپذيرفته است.
دانشمندان توانسته اند، عمر طبقات رسوبى زمين را كه در آنها آثار موجودات زنده به خوبى محفوظ مانده است با مقياس هاى صحيح معين كنند و آن را به چهار دوران تقسيم مى كنند و هريك از دوران ها را نيز به تقسيمات كوچك ترى تقسيم كرده و به اين تقسيمات كوچك تر (دوره) مى گويند و هر دوره نيز به چند (اشكوب) تقسيم مى شود.
براى تعيين سنّ طبقات زمين از روى ضخامت طبقات رسوبى استفاده مى كنند. ضخامت يك طبقه رسوبى را بر ضخامت متوسطى كه امروزه ممكن است در درياها رسوب گذاشته شود، قسمت مى نمايند، خارج قسمت آن، سنّ تقريبى آن طبقه مى باشد. از مجموع كاوش هاى علمى، به دست مى آيد كه منظومه شمسى پس از طىّ دوره هايى به اين صورت در آمده است.