پس از وفات موسى(ع) <يوشع بن نون» كه از نوادگان يوسف(ع) بود زمام امور بنىاسرائيل را به دست گرفت و بنى اسرائيل همراه او به سرزمينى كه در آن زمان بدان وعده داده شده بودند، يعنى فلسطين وارد شدند.
نخستين شهرى را كه آنان به اشغال خود درآوردند، شهر <اريحا» - بنا به گفته بعضى <اورشليم» - بوده است و خداوند به آنها دستور داده بود آنگاه كه وارد شهر مىشوند با حالت خضوع و خشوع در برابر خداوند، از دروازه شهر وارد گردند و كلمه <حُطّه» را بر زبان آورند؛ يعنى پروردگارا، از گناهان ما بگذر. ولى آنان از دستور خدا سربرتافته و با حالتى ازكبر و نخوت وارد شهر گرديدند و به جاى اينكه از خداى خويش طلب مغفرت و بخشش نمايند، چنان كه خدا آنها را بدان فرا خوانده بود، به فسق و فجور و تبهكارى پرداختند. خداوند از كردار آنان به خشم آمد و در برابر نافرمانىهاى آنان، عذاب خود را بر آنها فروفرستاد:
وَإِذ قُلْنا ادْخُلُوا هذِهِ القَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَداً وَادْخُلُوا البابَ سُجَّداً وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُمْ وَسَنَزِيدُ المُحْسِنِين* فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلاً غَيْرَ الَّذِى قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنا عَلى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ؛(1)
و آن زمان كه گفتيم وارد اين شهر (بيتالمقدس) شويد و از نعمتهاى آن تناول كنيد و از آن در، سجده كنان وارد گرديد و بگوييد خدايا، از گناه ما درگذر، تا اينكه از خطاى شما بگذريم و بر ثواب نيكوكاران شما بيفزاييم. ستمكاران پس از آن، حكم خدا را تبديل به غير آنچه بدانان گفته شده بود، نمودند و ما به كيفر بدكارى، عذابى سخت از آسمان بر آنها وارد ساختيم.
يوشع در فلسطين به اداره امور بنى اسرائيل پرداخت و ميان آنها حكمرانى كرد تا از دنيا رفت و پس از او حاكمانى روى كار آمدند و برههاى از زمان، بىآنكه مردم از وجود پادشاه قدرتمند و صاحب شوكتى برخوردار باشند، ميان آنان فرمانروايى كردند.
در آن زمان بنىاسرائيل در معرض حملات ملتهاى مجاور خود قرار داشتند و آداب ورسوم رايج بين آنان اين بود كه هرگاه با دشمنان خود درگير مىشدند، تابوت سلطنتى را پيشاپيش خود قرار داده و از آن كمك مىخواستند تا اراده و تصميمشان تقويت گردد.
پس از آن، نبرد خونينى ميان بنى اسرائيل با فلسطينىها رخ داد و از آنجا كه خداوند در اثر گناهانِ قوم بنى اسرائيل بر آنان خشمگين بود، فلسطينىها طعم تلخ شكست را به آنها چشاندند و زنان و فرزندان آنان را به اسارت گرفتند و آنها را از شهرشان بيرون براندند و تابوت سلطنتى را از آنان باز پس گرفتند و به خانه خداى خود (داجون) بردند.
بنىاسرائيل در دوران هيئت حاكمه، به باديهنشينى پرداخته و داراى تعصبهاى قبيلهاى بودند و اين شيوه را تا سال 1040 ق.م ادامه دادند تا اينكه ميان آنان رهبرى پديدار شد و آنها را متحد ساخت و زير يك پرچم گرد آورد و بدين سان به عنوان نخستين پادشاه بنىاسرائيل زمام امور حكومت را به دست گرفت، وى در تاريخ يهود به نام <شائول» معروف بوده و قرآن او را <طالوت» ناميده است.
بنى اسرائيل پس از شكست و از دست دادن تابوت، به ذلّت و خوارى دچار گرديدند، بزرگان آنها نزد <سموئيل» كه مقام پيامبرى و قضاوت را عهدهدار بود، رفته و از او خواستند كه برايشان پادشاهى برگزيند تا زير پرچم او گرد آمده و با دشمنان خويش مبارزه كنند. سموئيل به حقيقت و ماهيّت قوم خود آشنا بود و از سرشت آنان آگاهى داشت و مىدانست كه آنان صحنه نبرد را ترك خواهند كرد، لذا از آنها پرسيد: اگر جنگى براى شما رخ دهد، شايد به مبارزه برنخيزيد؟ آنها زير بار اين سخن نرفتند و گفتند: چگونه براى باز پس گيرى حقوق خويش نجنگيم، حال آنكه دشمنانمان ما را از وطنمان بيرون رانده و ميان ما وفرزندانمان جدايى افكندهاند! به هر حال، آنچه را سموئيل انتظار داشت به وقوع پيوست و آنگاه كه خداوند خواسته آنها را بر آورده ساخت و جنگى را برايشان به وجود آورد، جزگروهى اندك بقيه از حضور در جنگ و نبرد خوددارى كردند. خداى متعال فرمود:
أَلَمْ تَرَ إِلى المَلَإِ مِنْ بَنِى إِسْرائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى إِذ قالُوا لِنَبِىٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِكاً نُقاتِلْ فِى سَبِيلِ اللَّهِ قالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ القِتالُ أَلّا تُقاتِلُوا قالُوا وَما لَنا أَلّا نُقاتِلَ فِى سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِيارِنا وَأَبْنائِنا فَلَمّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ القِتالُ تَوَلَّوْا إِلّا قَلِيلاً مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظّالِمِينَ؛(2)
آيا نديدى كه آن گروه از بنىاسرائيل پس از موسى، از پيامبر خود درخواست كردند كه برايمان پادشاهى برانگيز تا به رهبرى او در راه خدا مبارزه كنيم، پيامبرشان گفت: آيا اگر كارزار و نبرد بر شما فرض و واجب شود، نافرمانى مىكنيد؟ گفتند: چگونه ممكن است كه ما در راه خدا مبارزه نكنيم، در صورتى كه ما و فرزندانمان توسط دشمنان از شهر و ديارمان بيرون رانده شديم. و آنگاه كه حكم جهاد بر آنها فرض و واجب گشت، جز اندكى از آنان بقيه از جنگ سرباز زدند و خداوند از كردار ستمكاران آگاه است.
سموئيل به بنى اسرائيل اطلاع داد كه خداوند خواسته آنها را برآورده كرده و طالوت را كه از نوادگان بنيامين بود، به پادشاهى آنان برگزيده است، ولى مردم زبان به شكايت گشوده و نسبت به گزينش طالوت اعتراض كردند و گفتند: او از خانواده شرافتمندى نيست، آنها بهگمانشان، خود را از او به پادشاهى سزاوارتر مىدانستند؛ زيرا پادشاهى بنى اسرائيل مىبايست در فرزندان يهودا و نبوت در فرزندان لاوى باشد، ولى طالوت از نوادههاى بنيامين و از طبقات معمولى مردم بود.
اعتراض ديگر آنان اين بود كه طالوت فردى تهيدست بوده و از مال و ثروت بهرهاى ندارد و مال و دارايى از نظر يهوديان از برجستهترين شاخصها و امتيازات بزرگ و شرافت بهشمار مىآمد. سموئيل به اعتراض كنندگان پاسخ داد: خداوند طالوت را به عنوان پادشاه آنان برگزيده و او را به صفات و ويژگىهايى آراسته است كه شايستگى و لياقت پادشاهى را دارد. به او علم و دانشِ سرشار عنايت كرده است كه مىتواند با شناخت مسائل سياسى مربوط به آنان و با دانش و هوشمندى خود، امور زندگى آنها را اداره كند، چنان كه به وى نيروى جسمانى عطا كرده كه در جنگها و در برابر دشمنان توان پايدارى و استقامت داشته باشد. وانگهى خداوندى كه طالوت را برگزيده، به امور مربوط به بندگانش آشناتراست، او هرگونه كه بخواهد امور مربوط به جهان هستى را اداره مىكند و از روى حكمتى كه هيچكس غير او بدان واقف و آگاه نيست، به هر كس خواهد ملك و پادشاهى عنايت مىكند:
وَقالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طالُوتَ مَلِكاً قالُوا أَنّى يَكُونُ لَهُ المُلْكُ عَلَيْنا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالمُلكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ المالِ قالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ وَزادَهُ بَسْطَةً فِى العِلْمِ وَالجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِى مُلْكَهُ مَنْ يَشاءُ وَاللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ؛(3)
و پيامبرشان بدانان گفت: خداوند طالوت را به پادشاهى شما برگزيده است. گفتند: او چگونه بر ما حاكميت يابد، در صورتى كه ما به پادشاهى از او سزاوارتريم او از اموال فراوان نيز برخوردار نيست. رسول در پاسخ آنها گفت: خداوند او را بر شما برگزيده و علم و دانش و قواى جسمانى او را فزونى بخشيده است. و خداوند ملك و پادشاهى را به هر كه خواهد مىبخشد و هم او توانگر و داناست.
قرآن كريم يادآور مىشود كه سموئيل پيامبر، به بنى اسرائيل خبر داد نشانه پادشاهى طالوت اين است كه وى آنان را به پيروزى خواهد رساند و تابوتى كه علامت عزّت و مجد و شرف آنها و سبب آرامش دلهاى آنان بوده و آثارِ موسى و هارون و الواحى كه در آن وجود دارد و سفارشات الهى در آنها تدوين گشته است، بردوش فرشتگان بدانان باز خواهد گشت. خداى متعال فرمود:
وَقالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَبَقِيَّةٌ مِمّا تَرَكَ آلُ مُوسى وَآلُ هرُونَ تَحْمِلُهُ المَلائِكَةُ إِنَّ فِى ذلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛(4)
و پيامبرشان بدانان گفت: نشانه و علامت پادشاهى او اين است كه وى تابوت را كه در آن آرامشى از ناحيه پروردگارتان و الواح بازمانده خانواده موسى و هارون است و بر دوش فرشتگان حمل مىشود برايتان مىآورد. به راستى كه اگر ايمان داشته باشيد، نشانه و حجّتى در اين ماجرا برايتان موجود است.
طالوت، قوم خود را براى مبارزه در راه خدا فراخواند و آنان را براى نبرد با دشمنانى كه آنها را به ذلّت نشاندند، تشويق و ترغيب نمود. سپاهى انبوه زير پرچم او گرد آمده و آنها را به جنگ با فلسطينيان كه رهبرى آنها را جالوت(5) عهدهدار بود، گسيل داشت. جالوت به شجاعت و دلاورى معروف بود و خبر دلاورىها و پيروزىهاى وى ميان تمام ملتهاى مجاور انتشار يافته بود، به همين دليل از او بيمناك بوده و از نبرد و درگيرى با وى خوددارى مىكردند.
طالوت سپاهيان خود را حركت داد و آنها را از شهر خودشان دور ساخت، تا به نزديكى سپاه دشمن رسيدند، و خواست توان جنگى و رزمى آنها را بيازمايد و از ميزان صبر و تحمل و فرمانبردارى و اطاعت آنها آگاه گردد، لذا در لحظاتى كه به شدت خسته شده بودند و تشنگى بر آنان چيره گشته بود، بدانان گفت: شما به زودى از نهرى خواهيد گذشت و خداوند به وسيله آن شما را در بوته امتحان و آزمايش قرار مىدهد تا آنان را كه اطاعت مىكنند از نافرمانان مشخص سازد. بنابراين، كسى كه از آن آب ننوشد و لذّت آن را نچشد، از پيروان من خواهد بود، ولى هر يك از شما مىتواند تنها يك مشت از آب برگيرد و تشنگى خود را بهوسيله آن برطرف سازد و كسى كه بيش از ديگران بياشامد، از پيروان من نيست. ولى آنگاه كه به رودخانه رسيدند، بيشتر آنها با فرمان طالوت مخالفت كرده و بدون توجه به نهى او، خود را از آن سيراب ساختند:
فَلَمّا فَصَلَ طالُوتُ بِالجُنُودِ قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّى وَمَنْ لَمْيَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّى إِلّا مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلّا قَلِيلاً مِنْهُمْ؛(6)
و آنگاه كه طالوت لشكر كشيد، گفت: به راستى كه خداوند شما را به نهر آبى مورد آزمايش قرار مىدهد، كسى كه از آن بياشامد، از پيروان من نيست و كسى كه از آن ننوشد پيرو من است، مگر اينكه كفى بيشتر نياشامد، ولى همه لشكريان به جز افرادى اندك، از آن آب نوشيدند.
طالوت به همراه كسانى كه تشنگى و خستگى را تحمل كرده بودند از نهر گذشت، وى بعد از آنكه عده زيادى از همراهانش برگشتند، خود را در برابر انبوه دشمن اندك يافتند. دستهاى از آنان كه كثرت دشمن، آنها را بيمناك ساخته بود، گفتند: ما امروز توان برابرى با جالوت را نداريم، اما دستهاى كه ايمان آورده بودند از كثرت دشمن ترس به دلشان راه نيافته بود؛ زيرا آنها مطمئن بودند كه پس از مرگ به ديدار خداى خويش خواهند رفت، از اين رو گفتند: بسيار اتفاق افتاده است كه گروهى اندك به اذن خدا برعده بسيارى چيره گشتهاند، لذا ما در برابر دشمن پايدارى خواهيم كرد، خداوند صابران را حمايت كرده و پيروز مىگرداند. وآنگاه كه مؤمنان براى نبرد با جالوت و سپاهش حركت كردند، به پيشگاه خداوند به تضرع و زارى پرداختند كه دلهاى آنان را سرشار از صبر و شكيبايى گردانده و در ميدان نبرد ثابت قدم نگاهدارد و بر دشمنانشان پيروز گرداند، خداوند دعاى آنان را مستجاب و آنها را پيروز ساخت و داود، جالوت را از پاى در آورد و خداى متعال پادشاهى بنى اسرائيل را به وى ارزانى داشت، و هرگونه دانش و حكمتى را كه خواست بدو آموخت و او بندگان شايستهاش را ي
ارى مىفرمايد، اگر خداوند براى محو و نابودى فساد و تباهى تبهكاران، مصلحان را بر آنها مسلط نمىگرداند و اگر برخى از انسانهاى شرور را بر برخى ديگر تسلط نمىبخشيد، زمين آباد نمىگشت، بلكه فساد و تباهى آن را فرامىگرفت، ولى احسان و عنايت پروردگار پيوسته شامل حال همه مردم است:
فَلَمّا جاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ قالُوا لا طاقَةَ لَنا اليَوْمَ بِجالُوتَ وَجُنُودِهِ قالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّهِ كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصّابِرِينَ * وَلَمّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَجُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَثَبِّتْ أَقْدامَنا وَانْصُرْنا عَلىَ القَوْمِ الكافِرِينَ * فَهَزَمُوهُمْ بِإِذنِ اللَّهِ وَقَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَآتاهُ اللَّهُ المُلْكَ وَالحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمّا يَشاءُ وَلَوْلا دَفْعُ اللَّهِ النّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلى العالَمِينَ؛(7)
و آن زمان كه او به همراه گروندگانش از نهر گذشتند، لشكريانش بدو گفتند: ما امروز در برابر جالوت و سپاهش توان مقاومت نداريم، كسانى كه به لقاى رحمت الهى اعتقاد داشتند گفتند: چه بسا گروهى اندك به اذن خدا بر گروهى بسيار پيروز گردند و خداوند با صبر پيشگان است و آنگاه كه در برابر جالوت و سپاهش قرار گرفتند عرضه داشتند: پروردگارا، به ما صبر و شكيبايى عنايت فرما و گامهايمان را استوار دار و بر كافران پيروزمان گردان، و به اذن خدا آنهارا شكست دادند و داود، جالوت را از پاى درآورد و خداوند به او پادشاهى و حكمت و فرزانگى عطا كرد و آنچه را مىخواست بدو آموخت و اگر خداوند برخى از مردم را به وسيله بعضى ديگر فروننشاند، زمين به فساد و تباهى كشيده مىشود، ولى خداوند به جهانيان لطف و عنايت دارد.
قرآن، نحوه كشته شدن جالوت را به دست داود تشريح نكرد، ولى تورات آن را تفصيل داده كه ما خلاصهاى از آن را مىآوريم:
فلسطينىها براى نبرد با بنىاسرائيل سپاهيان خود را گردآوردند و شائول (طالوت) و نيروهاى بنىاسرائيل در برابر آنها قرار گرفتند. هر لشكر برفراز كوهى مستقر بود و ميان دو سپاه دشتى هموار قرار داشت. چند روزى سپرى شد و هيچ يك از دو لشكر جرأت حمله به ديگرى را نداشت، در اين هنگام مردى قوى هيكل و زشت چهره به نام جالوت (جليات) غرق در اسلحه از اردوگاه فلسطينىها خارج شد و نيزهاى بزرگ در دست داشت. جليات پس از بيرون آمدن، وسط دشت قرار گرفت و بر سپاهيان بنىاسرائيل بانگ زد تا شخصى را براى مبارزه او برگزيده و به ميدان بفرستند و گفت: اگر فرد مبارز شما بر ما غلبه يافت، ما همگى به بردگى او درخواهيم آمد و اگر من بر او فايق آمدم و او را كشتم، شما به بردگى ما درخواهيد آمد.
شائول (طالوت) و سپاهش از شنيدن سخنان جليات بيمناك گشتند و از برابرى با او خوددارى كردند و او تا چهل روز پيوسته صبح و شام آنها را به مبارزه مىطلبيد، شائول (طالوت) وعده داده بود، هر كس جليات را بكشد، به او مال فراوان بخشيده و دخترش را به ازدواج وى درخواهد آورد. مردى از بيت لحم به نام <يسىّ» كه داراى سه پسر بود و آنها براى مبارزه در كنار شائول، در سپاه وى حضور داشتند و چهارمين فرزندش را كه داود نام داشت، نزد برادران خود فرستاده بود تا حال آنها را جويا شود. داود ملاحظه كرد كه جليات مبارز مىطلبد و مردم از بيم و ترس او از برابرى با وى خوددارى مىكنند و جليات به آنها ناسزا گفته و آنان را مورد نكوهش و اهانت قرار مىدهد، لذا غيرت و مردانگى داود به حركت درآمده و از شائول خواست بدو اجازه دهد تا براى نبرد با جليات به ميدان رود. شائول از فرستادن او خوددارى كرد و او را از شجاعت و بىباكى جليات برحذر داشت، ولى سرانجام به او اجازه نبرد داد وزرهى بر او پوشاند كه نمىتوانست آن را حمل كند؛ زيرا او به پوشيدن چنين زرهى عادت نداشت. به همين دليل آن را از تن خود بيرون آورد و عصاى خويش را به دست گرفت و تعدا
د پنج پاره سنگ صاف از بيابان برداشته و در خورجين خود نهاد و فلاخن خويش را در دست گرفت و با يكديگر رو در رو شدند، پس از نبردى كه با جليات انجام داد، او تلاش كرد با ضربه نيزهاى داود را از پا درآوَرَد، ولى داود با چالاكى به وسيله سنگى كه در فلاخن داشت، پيشانى وى را نشانه رفت و آن فرد ستمكار نقش بر زمين شد و داود چون صاعقه بر سينه او نشست و شمشير از نيام كشيد و سر از بدنش جدا ساخت. فلسطينىها كه فرمانده خود را كشته ديدند، ترس و وحشت آنها را فرا گرفت و دچار تفرقه و پراكندگى شده و پا به فرار گذاشتند و شائول (طالوت) با سپاهش آنها را تعقيب كرده و تعداد زيادى از آنان را به قتل رساندند.
وقتى داود، جالوت را كشت، در دربار طالوت به مقام والايى رسيد و بر جنگجويان بنىاسرائيل پيشى گرفت. امّا زمانى كه طالوت تصور كرد داود به منزله رقيبى خطرناك براى او درآمده، به ويژه از جنبه محبوبيّتى كه در بين تمام قوم بنىاسرائيل برخوردار است، آتش حسد در دلش شعلهور گرديد و ديرى نپاييد كه حسدش به كينهاى كشنده تبديل شد و چندين بار سعى در ترور وى نمود، ولى توطئههاى او نقش بر آب شد.
سپس در نبرد <جلبوع» كه اسرائيلىها شكست خورده و فرار كردند و سه تن از فرزندان طالوت كشته شدند، تيراندازان فلسطينى طالوت را مورد هدف قرار داده و او را به شدت زخمى كردند، طالوت به كسى كه اسلحه وى را حمل مىكرد، دستور داد تا شمشيرش را از نيام كشيده و او را به وسيله آن از پاى درآورد، تا به دست دشمن كشته نشود كه او را مثله كنند، ولى آن شخص از اين عمل خوددارى كرد، در اين هنگام طالوت شمشير خود را برگرفت و خود را به روى آن انداخت، و بدينسان كشته شد.
داود پس از اين ماجرا رهسپار <حبرون» شهر الخليل امروز گرديد. مردان يهودا نزد داود آمده و او را پادشاه قرار دادند، ولى ساير قوم بنى اسرائيل به اطاعت <اشبوشت» پسر طالوت در آمدند، و نبردهايى ميان طرفداران داود و <اشبوشت» به وجود آمد تا اينكه پسر طالوت به قتل رسيد و داود به عنوان پادشاهى كليه أسباط بنى اسرائيل مطرح شد. زمانى كه داود به پادشاهى همه اسرائيليان درآمد، سىساله بود و مدت چهل سال حكومت كرد. داود در حبرون مدت هفت سال و نيم بر يهودا حكمفرمايى كرد و 33 سال در اورشليم بر همه اسرائيليان و يهودا پادشاهى نمود و آنگاه پسرش سليمان را قبل از مرگ خود ولىعهد خويش قرار داد و زمانى كه سليمان به فرمانروايى رسيد، كار پدر را پى گرفت و به كشورگشايى ادامه داد و به شيوهاى نو كشور را نظم و ترتيب بخشيد و معبد <مسجد الأقصى» را تكميل ساخت، چه اينكه خداوند بدو دانش و حكمت آموخته بود.